Bruce Springsteen & E Street Band – Ρώμη 21/05/2023

Είδαμε τον Bruce Springsteen στη Ρώμη

Στη Ρώμη, όπως και στην ευρύτερη Ελλάδα, ο φετινός Μάιος είναι λίγο αλλόκοτος. Οι μέρες του πρώιμου καλοκαιριού είναι γεμάτες βροχή, μουντάδα και, που και που, λίγο παραπανίσιο κρύο. Όλα αυτά, βέβαια, λίγη σημασία έχουν μπροστά στην προοπτική του να βλέπεις για πρώτη φορά το αγαπημένο σου συγκρότημα από κοντά. Η εκπλήρωση του μεγαλύτερου συναυλιακού ονείρου σου δύσκολα θα μπορούσε να τσαλακωθεί από λίγες σταγόνες νερού στο πρόσωπο. Όχι πως ο καιρός δεν έπαιξε μαζί μας. Το πρωί της 21ης Μαϊου 2023, στη Ρώμη ξημέρωσε κανονικό καλοκαίρι.

Καυτός ήλιος να χτυπάει το πρόσωπο τις πρώτες πρωίνες ώρες και βροχή με το που έφτασε το μεσημέρι. Η δυνατή μπόρα μας ανάγκασε να καθυστερήσουμε λίγο την κάθοδό μας προς το Circo Massimo, έναν αρχαίο, Ρωμαϊκό ιππόδρομο που τώρα φιλοξενεί τα μεγαλύτερα ονόματα της μουσικής σκηνής. Είναι ένας χώρος όμορφος και ιδιαίτερος. Δεν είναι μικρό πράγμα να έχεις όλη αυτή την ιστορία τριγύρω σου και όχι απλά (αν και σίγουρα εντυπωσιακά) καθίσματα κάποιου ποδοσφαιρικού γηπέδου. Από την άλλη… ας πούμε πως το χώμα όταν συνδυάζεται με την βροχή δεν δημιουργεί κάποιο ιδιαίτερα βολικό αποτέλεσμα, ειδικά αν ξέρεις πως θα πατάς σε λάσπες και σε λιμνούλες για τις επόμενες 7-8 ώρες.

Περίπου στις 3 το μεσημέρι μπήκαμε στο χώρο. Μετά από μια γρήγορη εξερεύνηση του χώρου, μια μπύρα (που θα μετάνιωνα αργότερα) και την αγορά αναμνηστικής μπλούζας (Bruce, σε αγαπάω, αλλά 50€ για ένα t-shirt; Όχι πως αυτό με απώθησε από το να γίνω μέρος του προβλήματος…), καρφώσαμε την σημαία μας, λίγα μέτρα μακριά από το κάγκελο του GA κοινού. Η βροχή πότε σταματούσε, πότε δυνάμωνε αρκετά, οι ομπρέλες ανοιγόκλειναν, οι προετοιμασμένοι είχαν φέρει αδιάβροχα πόντσο. Οι πολυμήχανοι Έλληνες κυρίως έψαχναν καταφύγιο σε γειτονικές ομπρέλες. Ταλαιπωρία; Σίγουρα.

Το καλό είναι όμως πως γύρω στις 4:30, με το που βγήκε το πρώτο όνομα της ημέρας, ο White Buffalo, έπεσαν και οι τελευταίες σταγόνες της ημέρας. Ο Αμερικανός τραγουδιστής ζέστανε το κουρασμένο κοινό και ήταν ένα όμορφο ορεκτικό πριν την συνέχεια. Μικρό διάλειμμα μέχρι το επόμενο όνομα, απέλπιδες προσπάθειες να ξεκουράσουμε λίγο τα πόδια μας. Περίπου στις 5:30, ανέβηκε στην σκηνή ο Sam Fender. Ο 29χρονος Βρετανός, ένα από τα ανερχόμενα μεγάλα ονόματα της εκεί μουσικής σκηνής, ανοίγει τον Springsteen σε όλες τις συναυλίες της Ιταλίας και δεν αμελεί να μας ενημερώσει πόσο τον αγχώνει το γεγονός αυτό.

Βλέπετε, ο Bruce Springsteen αποτελεί το μεγάλο του είδωλο και, ακόμα και να μην το μοιραζόταν μαζί μας, μάλλον θα το πιάναμε από την μουσική του. Παρά το άγχος του, έδωσε ένα ωραίο σόου, με αποκορύφωμα το υπέροχο ‘Seventeen Going Under’, το οποίο ολοκληρώθηκε με ολόκληρο το κοινό να τραγουδάει ακόμα και μετά το τέλος του τραγουδιού. Η επανεμφάνιση του ήλιου ανέβασε ακόμα περισσότερο το ηθικό μας και όλα έμοιζαν τέλεια για την άφιξη του Αφεντικού. Όλα; Όχι ακριβώς. Βλέπετε, αυτή η μπύρα που είχε καταναλωθεί ώρες πριν, τώρα ζόριζε αρκετά τα πράγματα.

Πήρα την μεγάλη απόφαση να αναζητήσω τουαλέτα, περίπου μισή ώρα πριν ανέβει η E Street Band, κάτι που εξελίχθηκε σε μίνι-οδύσσεια, καθώς, για κάποιο λόγο, οι μοναδικές τουαλέτες ήταν στην άλλη άκρη του χώρου. Σε συνδυασμό με τα χιλιάδες άτομα που βρίσκονταν ενδιάμεσα από μένα και τον στόχο μου, ήξερα πως έπαιρνα μια απόφαση που ίσως να μετάνιωνα για πάντα, καθώς θα ήταν αρκετά δύσκολο να ξαναβρώ την παρέα μου.

Η τύχη ευνοεί τους τολμηρούς όμως και μετά από αρκετό, ευγενικό, σπρώξιμο και πολλές συγγνώμες σε διάφορες γλώσσες, είδα γνώριμα πρόσωπα ακριβώς δυο λεπτά πριν ξεκινήσει αυτό που περίμενα χρόνια ολόκληρα. Ένα-ένα, τα μέλη της θρυλικής E Street Band ανέβηκαν στη σκηνή, πήραν τις θέσεις τους με τελευταίο, ποιον άλλον, τον Bruce Springsteen και την κιθάρα του. Όλη η βροχή, όλη η ταλαιπωρία, ο πόνος στα πόδια, λίγη σημασία είχαν τώρα πια.

Max Weinberg στα ντραμς, Nils Lofgren και Stevie Van Zandt στις κιθάρες, Garry Tallent στο μπάσο, Roy Bittan στα πλήκτρα, Jake Clemmons στο σαξόφωνο, Soozie Tyrell στο βιολί, μια υπέροχη ομάδα φωνητικών και πνευστών και one, two, one, two, three four και ‘My Love Will Not Let You Down’ για την έναρξη μιας υπέροχης βραδιάς. Με τα σύννεφα να έχουν διαλυθεί τελείως και τον γαλανό ουρανό πάνω από τη σκηνή, ο Bruce Springsteen, χωρίς πολλά λόγια πήγαινε από το ένα τραγούδι στο άλλο.

Το ‘Ghosts’, ένα από τα καλύτερα τραγούδια που έχει γράψει τον 21ο αιώνα, είναι υπέροχο σε ζωντανή μορφή, η γέφυρα του ‘The Promised Land’ θα συγκινεί για πάντα, το ‘Darkness on the Edge of Town’ ήταν μια άκρως ευχάριστη έκπληξη και κάπου μετά το θαυμάσιο ‘Kitty’s Back’ έφτασε ο επίλογος του πρώτου μέρους της συναυλίας.

Βλέπετε, έχει υπάρξει αρκετή κουβέντα στην περιοδεία αυτή για την επιλογή του Bruce Springsteen να κρατήσει μία αρκετά σταθερή setlist σε όλες τις συναυλίες. Για έναν άνθρωπο που έχτισε τη φήμη του με αναπάντεχες επιλογές σε κάθε σόου, πολλές φορές από παρακλήσεις του κοινού, η μεταστροφή αυτή ξενέρωσε αρκετό κόσμο. Ίσως λόγω του ότι έχει να παίξει σε τέτοιες συνθήκες 6 χρόνια; Ίσως επειδή τα δύο χρόνια που παρουσίαζε την καταπληκτική του παράσταση ‘Springsteen on Broadway’, είδε μια άλλη μαγεία στο να στήσει κάτι, περίπου σαν συναυλιακό θέατρο, με ξεκάθαρη αφηγηματική γραμμή; Δεν μπορούμε να ξέρουμε με σιγουριά, αλλά το αποτέλεσμα τον δικαιώνει.

Έτσι λοιπόν, με τον ουρανό να αλλάζει σιγά-σιγά χρώμα, ο ρυθμός έπεσε και με το ‘Nightshift’ ξεκίνησε ένας μακρύς φόρος τιμής σε όσους χάσαμε στην πορεία. Εδώ είναι που δίνει την ευκαιρία στους backing singers να λάμψουν και να κερδίσουν τις εντυπώσεις του κοινού, προτού συνεχίσει σε μία τρυφερή τροποποίηση του ‘Mary’s Place’. Το ‘The E Street Shuffle’ αφήνει σχεδόν κάθε μέλος της μπάντας να δείξει γιατί βρίσκονται εκεί που βρίσκονται, όλα όμως παγώνουν με το που ο Bruce Springsteen πιάνει την ακουστική κιθάρα και αποφασίζει να μιλήσει απευθείας στο κοινό.

Μιλώντας για την γνωριμία του με τον George Theiss πριν 50 χρόνια, με τον οποίο σχημάτισαν μαζί τους ‘The Castilles’, την πρώτη μπάντα του Bruce Springsteen, αρχίζεις να καταλαβαίνεις καλύτερα τι προσπαθεί να κάνει με την φετινή του περιοδεία. Ένας άνθρωπος που φτιάχνει μουσική για όσο ζει, συνειδητοποιεί πως σιγά-σιγά, ο χρόνος του τελειώνει. Όσες τρίωρες συναυλίες και να έχει ακόμα μέσα του, όσο καλή φυσική κατάσταση και να έχει για έναν άνδρα 73 ετών, ο αριθμός αυτός μόνο προς τα πάνω πάει (δε θα μπορούσα να μη σκεφτώ τα πρόσφατα λόγια του Martin Scorsese για το ίδιο ακριβώς θέμα).

Το ‘Last Man Standing’ το αφιερώνει σε ακριβώς αυτήν την συνθήκη, σαν μια θλιβερή διαπίστωση, αλλά και ένα μεγάλο ευχαριστώ σε όσα και όσους τον έκαναν αυτό που είναι. Η τρομπέτα που τον συνοδεύει ραγίζει καρδιές, είναι όμως οι πρώτες νότες του ‘Backstreets’ που ακούγονται αμέσως μετά που ξαφνικά μοιάζουν τόσο απελευθερωτικές. Ένα από τα καλύτερα τραγούδια που έχει γράψει στη ζωή του, μια σπαρακτική ιστορία για το τέλος μιας φιλίας, αλλά και ένας τρόπος να γυρίσει στην ιστορία που έλεγε νωρίτερα.

Όσα κι αν συμβούν ενδιάμεσα, τα πράγματα που έχουν πραγματική σημασία τα κρατάμε σαν ιερά φυλαχτά και θα τα κουβαλάμε πάντα μαζί μας. Το ψυθιριστό, επαναλαμβανόμενο ‘until the end… until the end… until the end’ οδηγεί στην εκτόξευση του outro, με όλη την E Street Band ξανά στο πλευρό του Bruce Springsteen.

Συνέχεια με ‘Because the Night’ (η στιγμή του Nils Lofgren), ‘She’s The One’ και ‘Wrecking Ball’ και, ξέρω πως υπάρχουν πολλοί καλλιτέχνες εκεί έξω, με τρομερές δουλειές, αλλά δε νομίζω πως υπάρχουν πολλοί που μπορούν να κλείσουν το πρώτο τους σετ με ένα τρίπτυχο σαν αυτό των ‘The Rising’, ‘Badlands’ και ‘Thunder Road’.

Οι λάσπες δεν μας κρατούσαν πλέον στο έδαφος, οι φωνές διαλύθηκαν, τα μάτια σε όλο το ‘Thunder Road’ παρέμειναν κλειστά. ‘For the ones who had a notion, a notion deep inside, that it ain’t no sin to be glad you’re alive’ και την στιγμή εκείνη το να νιώσεις ζωντανός ήταν η μόνη διαθέσιμη επιλογή.

Μετά από μια σύντομη υπόκλιση, η μπάντα πήρε ξανά τη θέση της για το encore. ‘Born in the U.S.A.’ ‘Born To Run’ και ‘Bobby Jean’ (πόσο υπέροχο που ένα από τα ομορφότερα ερωτικά τραγούδια του Bruce Springsteen γράφτηκε για την αποχώρηση του καλύτερού του φίλου από την μπάντα), ‘Glory Days’ (‘As we know… if Max Weinberg don’t go home, nobody goes fucking home’ διατάζει ο Bruce και πώς να διαφωνήσουμε) και ‘Dancing in the Dark’ για ένα safe, αλλά άκρως απολαυστικό σερί τραγουδιών. Στο ‘Tenth Avenue Freeze-Out’ το πουκάμισο άνοιξε, Clarence Clemons και Danny Federici εμφανίστηκαν στις οθόνες και σιγά-σιγά, ένα-ένα τα μέλη της μπάντας, αποχώρησαν από την σκηνή.

Ο επίλογος δεν είχε γραφτεί ακόμα. Ο Bruce Springsteen χαιρέτησε τα μέλη της E Street Band, είχε όμως κάτι ακόμα να μας πει, όπως ήθελε, όπως έπρεπε. Αυτός, η κιθάρα του και 60.000 άτομα απέναντί του. Μας αποχαιρετάει με το ‘I’ll See You In My Dreams’, σαν μια τελευταία υπενθύμιση πως ίσως τίποτα ποτέ να μην τελειώνει, πως ίσως να συναντηθούμε ξανά, αν όχι εδώ, σε έναν άλλο κόσμο, λίγο καλύτερο και λιγότερο σκληρό. Αλλά μέχρι να γίνει αυτό, θα κερδίσουμε το πέρασμά μας στην άλλη πλευρά με τη ζωή μας και με τις λύπες μας. Μπορεί να φαντάζει, στο χαρτί τουλάχιστον, ένας στενάχωρος τρόπος να ρίξεις αυλαία σε μια ροκ συναυλία. Αλλά όταν έχεις τόση ζωή τριγύρω σου, το άγνωστο μοιάζει λιγότερο τρομαχτικό.

Και με το φεγγάρι να έχει βγει και να φωτίζει μνημεία που χτίστηκαν πολύ πριν περπατήσουμε τη γη αυτή και θα υπάρχουν αφού φύγουμε, ο Bruce Springsteen με την E Street Band, μας θύμισαν πως όλα είναι δυνατά, ακόμα και να νικήσουμε το θάνατο για περίπου τρεις ώρες, αρκεί να πιστέψουμε πως υπάρχει τόση δα μαγεία στη νύχτα.

Bruce Springsteen & the E Street Band setlist (Ρώμη, 21/05/2023)

Ευχαριστούμε Bruce Springsteen!