Γράφει ο Χρήστος Πουτουλίδης
Ο όρος grunge, προσωπικά, δεν μου αρέσει. Είναι μια ταμπέλα που βάλαν οι δισκογραφικές εταιρείες σε όλα τα συγκροτήματα του Seattle τον καιρό του μεγάλου «boom», όπως μου αρέσει να το λέω, στις αρχές των ’90s, όταν καταλάβανε ότι έχει να πέσει τρελό χρήμα πάνω σε αυτή τη μουσική.
Δεν ήθελε πολλά. Ούτε όμορφα πρόσωπα με αγγελικές φωνές, ούτε ντύσιμο που έδειχνε ότι είσαι ζάμπλουτος κοκάκιας ροκ σταρ. Κιθάρα, μπάσο, ντραμς και πάνω από όλα σκοπό. Να μιλάς για πράγματα που σήμαιναν όντως πολλά για σένα (εντάξει, μπορεί να χρειαζόταν να τα ουρλιάξεις τις περισσότερες φορές). Ήταν η τελευταία φορά που η ροκ μουσική αντιπροσώπευε αυτό που εξ αρχής είχε βάλει στόχο να αντιπροσωπεύει. Τον παρείσακτο, το περίεργο παιδί που δεν θα καλούσαν στο πάρτυ οι κουλ συμμαθητές του.
«Ο ήχος του Seattle» επηρεάστηκε απ’ την DIY στάση της αμερικάνικης hardcore punk σκηνής του ’80 και απ’ τα metal riffs του ’70. Με κιθάρες γεμάτες παραμόρφωση, μπάσο βαρύ και ασήκωτο και ντραμς που σου σπάνε τα αυτιά. Ο πρώτος δίσκος που βγήκε και έδειξε στο κόσμο αυτόν τον ήχο, ήταν το 1986 με τίτλο ‘Deep Six’. Μια συλλογή τραγουδιών από συγκροτήματα όπως οι Green River, Mudhoney και Soundgarden. Το 1988 ιδρύεται η ανεξάρτητη δισκογραφική εταιρία Sub Pop Records, καθώς τα συγκροτήματα άρχιζαν να γίνονται όλο και περισσότερα μαζί με το κοινό τους. Το πρώτο συγκρότημα που υπέγραψε με μια μεγάλη δισκογραφική ήταν οι Soundgarden. Ακολούθησαν και άλλες μπάντες όπως οι Alice in Chains, Screaming Trees και Pearl Jam.
Τον Σεπτέμβριο του 1991 οι Nirvana κυκλοφορούν το δεύτερο δίσκο τους, ‘Nevermind’, και χάρη στην επιτυχία του πρώτου του single, ‘Smells Like Teen Spirit’, καταφέρνουν να αλλάξουν όλη την εικόνα που είχε το ευρύ κοινό για τη ροκ μουσική. Τέρμα πια τα ‘Girls, Girls, Girls’, οι βαρετές power μπαλάντες που μοιάζανε όλες μεταξύ τους, η «Sex, Drugs and Rock ‘n’ Roll φιλοσοφία και οι τόνοι λακ και make-up που είχαν οι αστέρες του ’80. Ο ήχος του Seattle βρήκε ανταπόκριση από μια νεολαία που έψαχνε απεγνωσμένα για κάτι καινούριο, κάτι αληθινό. Τα τραγούδια των συγκροτημάτων είχαν να κάνουν με τον φόβο, τη λύπη, την πλήρη απάθεια και τα κοινωνικά προβλήματα που αντιμετώπιζαν τα μέλη τους. Δεν υπήρχε κάποια εικόνα για να πουλήσουν. Καρό πουκάμισα, σκισμένα τζιν και άπλυτα μαλλιά. Μουσική που είχε να κάνει μόνο με την απλή, χωρίς περιττές λεπτομέρειες, ωμή έκφραση συναισθημάτων και λόγου. Χρειάστηκαν μόνο μερικοί μήνες για να καταφέρει το ‘Nevermind’ να πάρει την πρώτη θέση στα charts απ’ τον «Βασιλιά της Ποπ», Michael Jackson. Στα βήματα των Nirvana ακολούθησαν και άλλα συγκροτήματα, με τους Pearl Jam, Alice in Chains και Soundgarden να σημειώνουν επιτυχίες με τους δίσκους ‘Ten’, ‘Dirt’ και ‘Badmotorfinger’ αντίστοιχα.
Αυτή η απρόσμενη επιτυχία δεν είχε όμως μόνο τα θετικά της. Τα συγκροτήματα δέχτηκαν μεγάλη πίεση από τα ΜΜΕ, που τα χαρακτήριζαν ως «ομιλητές για μια ολόκληρη γενιά», καθώς και από τις δισκογραφικές εταιρείες που θέλανε να επωφεληθούν από τις επιτυχίες και να συνεχίσουν να πουλάνε αυτή τη μουσική. Ξαφνικά, ήταν κουλ για μια μπάντα να μοιάζει με τον Kurt Cobain και να μιλάει για τον θάνατο και τον πόνο. Πίστευαν πως είχαν βρει το συστατικό της επιτυχίας. Έτσι, οι πρωτεργάτες της grunge παρακολουθούσαν όλο τον κόσμο να μετατρέπει την τέχνη τους σε μόδα και προϊόν. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να μισήσουν την ίδια τη σκηνή στην οποία ήταν και να προσπαθήσουν όσο περισσότερο να απομακρυνθούν από αυτόν τον χαρακτηρισμό.
Πολλοί θεωρούν πως το 1994 ήταν η χρόνια που η grunge «πέθανε» και τείνω να συμφωνήσω μαζί τους. Την πήρε μαζί του ο Cobain όταν αυτοκτόνησε στο σπίτι του μια απριλίατικη μέρα. Στη συνέχεια πολλά συγκροτήματα διαλύθηκαν ή αλλάξανε μουσική πορεία, έχοντας βαρεθεί την grunge. Οι μόνοι που συνεχίζουν να βγάζουν δίσκους και να κάνουν περιοδείες είναι οι Pearl Jam (που όσο και να τους αγαπάω, δεν θα φτάσουν ποτέ ξανά στο μεγαλείο των ‘Ten’, ‘Vs.’ και ‘Vitalogy’). Α, επίσης υπάρχει και ένα συγκρότημα που ισχυρίζεται ότι είναι οι Alice in Chains χωρίς τον Layne Staley – μην τους πιστεύετε…
Για το υπόλοιπο της δεκαετίας του ’90 τα παρακλάδια της ροκ που βρήκαν επιτυχία ήταν το Post-Grunge, στοιχεία grunge με ευκολοχώνευτες παραγωγές για τους ακροατές του mainstream ραδιοφώνου (το φλώρικο ξαδερφάκι της grunge δηλαδή) και η Nu-Metal ή αλλιώς Rap-Metal (κάποιοι λένε ότι το μόνο καλό Rap-Metal συγκρότημα ήταν οι Rage Against The Machine, αλλά αυτός ο όρος τους μειώνει, όπως ο όρος Punk τους Clash). Να λέμε ευχαριστώ που υπήρχε η Britpop και έπειτα η Indie Rock των 00’s.
Like it or not, οι δίσκοι που κυκλοφόρησαν πριν από είκοσι χρόνια έχουν κερδίσει το status του κλασσικού και η επιρροή τους φαίνεται ακόμα και στα μέτρια μοντέρνα ροκ συγκροτήματα του σήμερα. Θεωρώ πως για να καταφέρεις κάτι τέτοιο, πρέπει να έχεις την απήχηση που είχες στις παλιές καλές μέρες και στις επόμενες γενιές ακροατών. Μιας και δεν μεγάλωσα στη δεκαετία του ’90, η πρώτη φόρα που άκουσα τους Nirvana ήταν πριν από πέντε χρόνια, αλλά ξέροντας πως δεν είμαι ο μόνος δεκαοχτάχρονος που γουστάρει τους «βρωμιάριδες του Seattle», μπορώ να πω πως η κληρονομιά που άφησε αυτή η σκηνή συνεχίζει να είναι σημαντική για τους λάτρεις του σκληρού, ωμού και γεμάτου ευαισθησίες ροκ, όπως επίσης και ένα μεγάλο κομμάτι της παγκόσμιας μουσικής ιστορίας.
Και για το τέλος, μια -μικρή- λίστα, με αγαπημένα τραγούδια του γράφοντος:
