Los Angeles, 22 Φεβρουαρίου του 2009.
Η οικογένεια του Heath Ledger ανεβαίνει καταχειροκροτούμενη στη σκηνή του Kodak Theatre για να παραλάβει το Όσκαρ Β’ Αντρικού Ρόλου για την ερμηνεία του Heath ως Joker στο ‘The Dark Knight’, σε μία από τις πιο συγκινητικές στιγμές των βραβείων των τελευταίων ετών.
Έναν χρόνο νωρίτερα (22 Ιανουαρίου του 2008) ο Heath Ledger είχε βρεθεί νεκρός από υπερδοσολογία φαρμάκων στο διαμέρισμά του στο Manhattan, σχεδόν 6 μήνες πριν από την μεγάλη πρεμιέρα της ταινίας που έμελλε έκτοτε να συνδεθεί μαζί του για πάντα.
Είναι κοινή παραδοχή ότι ο κόσμος έχει πάντα την τάση να δοξάζει ακόμα περισσότερο το έργο των αστέρων της μουσικής και του κινηματογράφου έπειτα από τον θάνατό τους, κάποιες φορές μάλιστα σε εμμονικό βαθμό.
Ο Heath Ledger όμως, ανεξάρτητα από τη συμπάθεια του κοινού, τις μεταθανάτιες βραβεύσεις του και την εμπορική επιτυχία της ταινίας, στοιχεία που σίγουρα γιγάντωσαν τον όποιο μύθο του, «έφυγε» αφήνοντας πίσω του μία από τις αρτιότερες ερμηνείες του σύγχρονου κινηματογράφου.
Το να υποδυθείς έναν τόσο αλλόκοτο χαρακτήρα και παράλληλα έναν από τους πιο εμβληματικούς κακούς στην ιστορία των κόμικς και του σινεμά, είναι από μόνο του μία μεγάλη πρόκληση.
Πόσο μάλλον αν σκεφτεί κανείς ότι οι Cesar Romero και Jack Nicholson το είχαν ήδη κάνει με επιτυχία που έχει χαραχτεί ανεξίτηλα στη μνήμη των θεατών.
Ο Heath Ledger δεν ανταποκρίθηκε απλώς σε αυτήν την πρόκληση, αλλά υπό τις οδηγίες ενός σπουδαίου σκηνοθέτη και σεναριογράφου όπως ο Christopher Nolan, ανέβασε τον ρόλο του Joker ένα επίπεδο ψηλότερα, δίνοντας περισσότερο βάθος, ενδιαφέρον και ρεαλισμό στον χαρακτήρα, με την αφοσιωμένη ερμηνεία του.
Κάθε διάλογος, κάθε λέξη, κάθε γκριμάτσα και κάθε βλέμμα του Ledger στο ‘The Dark Knight’ έχει νόημα και ουσία, κάνοντας δύσκολο το να πάρεις τα μάτια σου από πάνω του.
Επικίνδυνος, απρόβλεπτος, πονηρός και με διεστραμμένο χιούμορ, ο Heath Ledger μπήκε απόλυτα στον ρόλο του μοντέρνου Joker που οραματίστηκε ο Nolan.
Όπως δηλώνει ο σκηνοθέτης:
Καθίσαμε μαζί με τον Heath για αρκετές ώρες και είδαμε τη γενική εικόνα για το τι θα ήταν αυτός ο τύπος [σ.σ. ο Joker]. Μιλήσαμε για κοινά σημεία αναφοράς.
Μιλήσαμε για την ερμηνεία του Malcolm McDowell στο ‘Κουρδιστό Πορτοκάλι’, για το ποιος πραγματικά είναι ο Alex στο βιβλίο, για πίνακες του Francis Bacon και για άλλες οπτικές και φιλοσοφικές αναφορές αλλά και ιδέες που κρύβονται στον χαρακτήρα του Joker.
Την αναρχία, το χάος και όλο αυτό που θα αντιπροσώπευε. Και ήταν έτοιμος να το κάνει. Ήταν έτοιμος για κάτι τόσο μεγάλο.
Έπειτα από αυτήν την πρώτη μας συνάντηση, ήξερα ότι είχαμε μπροστά μας μία συναρπαστική διαδρομή, αν και η επιλογή του Heath Ledger ως Joker δεν έβγαζε κανένα νόημα για τον κόσμο εκείνη την εποχή.
Ήταν μία εκπληκτική εμπειρία τον να τον βλέπω σταδιακά να μπαίνει σε αυτόν τον ρόλο και είμαι υπερήφανος που συνεργάστηκα με αυτόν τον απίστευτο άνθρωπο και ηθοποιό.
Χρόνια μετά, η εικόνα του Heath Ledger ως Joker είναι πολύ γνώριμη για τους περισσότερους από εμάς.
Μπορούμε όμως εύκολα να φανταστούμε πώς ακουγόταν εκείνη την εποχή η είδηση πως ένας πολλά υποσχόμενος ηθοποιός μεν, που είχε συζητηθεί περισσότερο για τη συμμετοχή του στο ‘Brokeback Mountain’ δε, επρόκειτο να αναλάβει έναν τόσο πολύπλοκο και διαφορετικό ρόλο.
Ο Heath Ledger διέψευσε τους πάντες και εξέπληξε ακόμα και τους συνεργάτες τους. Μπήκε σε ένα εξαιρετικό και ήδη υπάρχον βασικό cast (Christian Bale, Michael Caine, Gary Oldman, Morgan Freeman) που είχε συνυπάρξει και στο ‘Batman Begins’ (2005) και έγινε άμεσα καθοριστικός στην τεράστια επιτυχία που σημείωσε το ‘The Dark Knight’, η ομολογουμένως καλύτερη ταινία της επιτυχημένης τριλογίας.
Χαρακτηριστική είναι η ειλικρινής δήλωση του Batman Christian Bale:
Ο Heath εμφανίστηκε και απλώς διέλυσε τα σχέδιά μου.
Είχε πολύ πιο πολύ ενδιαφέρον από εμένα και από αυτά που έκανα…
Ακόμα καλύτερα όμως περιγράφει ο Michael Caine τον τρόμο που του προκάλεσε στα γυρίσματα η ερμηνεία του Heath Ledger όταν τον είδε για πρώτη φορά ως Joker σε μία από τις σκηνές στην αρχή της ταινίας:
Είχα στο μυαλό μου τον Joker του Jack Nicholson.
Πίστευα ότι τίποτα δεν μπορούσε να τον ξεπεράσει.
Όταν τον είδα να βγαίνει από το ασανσέρ μου κόπηκε η ανάσα. Ξέχασα τα πάντα. Τρόμαξα τόσο πολύ που δεν μπορούσα να θυμηθώ τα λόγια μου…
Ο Jack ήταν σαν ένας τρομακτικός θείος με αστείο πρόσωπο.
Ο Heath ήταν ο πιο δολοφονικός ψυχοπαθής που μπορείς να δεις στον κινηματογράφο.
Πώς κατάφερε όμως ο Heath Ledger να γίνει ο αδίστακτος ψυχοπαθής που σκορπάει τον τρόμο στους δρόμους της Gotham City;
Σε συνέντευξή του στους New York Times το 2007 περιέγραψε το πορτραίτο του Joker κάπως έτσι: «Ένας ψυχοπαθής και δολοφονικός κλόουν με μηδενική ενσυναίσθηση».
Για να πλησιάσει ακόμα περισσότερο σε μία τέτοια ψυχοσύνθεση πριν από τα γυρίσματα, απομονώθηκε εντελώς και πέρασε έξι εβδομάδες μόνος του, κλεισμένος στο δωμάτιο ενός ξενοδοχείου στο Λονδίνο διαβάζοντας κόμικς στα οποία εμφανίζεται ο Joker και μελετώντας τον Sid Vicious (χάος και αναρχία) και τον Malcolm McDowell (δολοφονικά ένστικτα) στον ρόλο του Alex στο ‘Κουρδιστό Πορτοκάλι’.
Ήθελα να μπω στον κόσμο ενός ψυχοπαθή, κάποιου που έχει λίγη ή καθόλου συνείδηση για τις πράξεις του.
Ο Ledger αφιερώθηκε εξ ολοκλήρου στη μελέτη της ψυχολογίας των χαρακτήρων και πειραματίστηκε με το γέλιο, τη φωνή, ακόμα και με τις σπαστικές κινήσεις και τους μορφασμούς του Joker, στοιχεία τα οποία υιοθέτησε και ο Nolan στον τελικό χαρακτήρα.
Ο Αυστραλός ηθοποιός, κατά δήλωσή του, έφτασε σε σημείο να κοιμάται μόνο δύο ώρες εκείνη την περίοδο.
Όμως αυτό που φανερώνει καλύτερα το πόσο εντρύφησε στην ενσάρκωση του χαρακτήρα του, είναι το περίφημο «Ημερολόγιο του Joker»:
Πρόκειται για ένα λεύκωμα που είχε φτιάξει ο ίδιος και είχε πάντα μαζί του για να το ξεφυλλίζει λίγο πριν τα γυρίσματα.
Περιείχε δικές του σημειώσεις, ανατριχιαστικές ειδήσεις από εφημερίδες και διάφορα κολάζ με τρομακτικές εικόνες και σκίτσα από κόμικς, ταινίες και περιοδικά – πράγματα που τον βοηθούσαν να μπει ξανά στον σκοτεινό ρόλο του.
Και αυτή η σκοτεινή πλευρά του Joker είναι και αυτή που εν τέλει καθηλώνει τον θεατή.
Ο Joker για πρώτη φορά εμφανίζεται στον κινηματογράφο ως ένας απολύτως ρεαλιστικός σχιζοφρενής δολοφόνος που μεταδίδει φόβο στον θεατή, σε κάθε του κίνηση και με κάθε του φράση.
Ο Joker έχει το απαραίτητο χιούμορ, αλλά είναι πραγματικά απρόβλεπτος και επικίνδυνος και όχι ένας ακόμα αντίπαλος του Batman που συνεχώς γελάει, κάνει αστεία και του στήνει παγίδες. Και αυτή η νέα εκδοχή του Joker, όπως αποδεικνύεται τόσα χρόνια μετά, είχε τρομερή απήχηση και στον κόσμο.
Το δυνατότερο ίσως χαρακτηριστικό της ερμηνείας του Heath Ledger, ήταν η φωνή του. Όπως τονίζει ο Nolan:
Η φωνή του είχε το στοιχείο του απρόβλεπτου.
Είχε αυτόν τον ασυνήθιστο τόνο. Έχω δει πολλούς ηθοποιούς από τότε να προσπαθούν να το μιμηθούν αυτό. Δεν ήξερες τι θα κάνει και υπήρχε κάτι πολύ τρομακτικό σε όλο αυτό…
Η ρεαλιστική προσέγγιση του Nolan φαίνεται φυσικά και στη σχέση του Joker με τον Batman.
Κάθε διάλογός τους έχει αρκετό ενδιαφέρον, με τον Joker να προσπαθεί σε κάθε ευκαιρία να “σπάσει” τον κώδικα ηθικής του «Σκοτεινού Ιππότη» χτυπώντας τον στις μεγαλύτερες αδυναμίες του («Για αυτούς είσαι απλώς ένα φρικιό σαν εμένα!»).
Μία από τις πιο ιδιαίτερες στιγμές του ‘The Dark Knight’ είναι και ο μονόλογος του Joker προς το τέλος της ταινίας όταν ο Batman τον έχει αιχμαλωτίσει, αλλά δεν τον αφήνει να πέσει στο κενό. Τα λόγια του Joker περιγράφουν ιδανικά τη δυναμική της σχέσης των δύο χαρακτήρων:
Απλώς δεν μπορούσες να με αφήσεις, έτσι;
Αυτό συμβαίνει όταν μία ασταμάτητη δύναμη συναντά ένα αμετακίνητο αντικείμενο. Είσαι πραγματικά αδιάφθορος, έτσι;
Δεν θα με σκοτώσεις σε μία άστοχη στιγμή αλαζονείας.
Και εγώ δεν θα σε σκοτώσω επειδή έχεις πολλή πλάκα. Νομίζω ότι προοριζόμαστε για να το κάνουμε αυτό πάντα.
Υπάρχουν πολλές ακόμα λεπτομέρειες στο ‘The Dark Knight’ που έκαναν τον Joker τόσο αληθοφανή. Μία από αυτές ήταν σίγουρα και το απρόσεχτο make-up που πρόσθεσε πολλά στη ζοφερή εικόνα του.
Η βασική ιδέα ήταν το βάψιμο να είναι τσαπατσούλικο, όπως ακριβώς θα γινόταν από τον Joker αν βαφόταν μόνος του.
Για αυτό και σε πολλές σκηνές της ταινίας στα χέρια του φαίνονται υπολείμματα από make-up, μία επιπρόσθετη λεπτομέρεια που έχει ακουστεί ότι ήταν ιδέα του ίδιου του Heath Ledger.
Η εμπιστοσύνη του Christopher Nolan στο πρόσωπο του Heath Ledger φαίνεται από ακόμα δύο πράγματα. Ο σκηνοθέτης άφησε τον ηθοποιό να σκηνοθετήσει ο ίδιος τις σκηνές με τα τρομοκρατικά βίντεο που στέλνει ο Joker στο Gotham City News:
Και συμπεριέλαβε στην ταινία πολλές σκηνές αυτοσχεδιασμού του Ledger όπως το χαρακτηριστικό στιγμιότυπο που χειροκροτά τον James Gordon στο αστυνομικό τμήμα.
Το πλάνο αυτό δεν υπήρχε στο αρχικό σενάριο, όμως τελικά άρεσε τόσο πολύ στον Nolan που τελικά συμπεριλήφθηκε στην ταινία αλλά και στο πρώτο trailer του ‘The Dark Knight’:
Μία ακόμη λεπτομέρεια που δείχνει την προσήλωση του Heath Ledger στον ρόλο του ήταν και το ότι ζήτησε από τον Christian Bale να είναι πιο πειστικός και να τον χτυπήσει κανονικά στη σκηνή της ανάκρισης όπου ο Joker… τις τρώει από τον Batman.
Ο Ledger ήθελε η συγκεκριμένη σκηνή να φαίνεται όσο πιο αληθοφανής γινόταν και είπε στον Bale:
Χτύπησε με ακριβώς όπως θα χτυπούσε ο Batman τον Joker!
Αρκετά χρόνια μετά και η συγκλονιστική ερμηνεία του Heath Ledger στον ρόλο της ζωής του, φαίνεται το ίδιο αυθεντική και αψεγάδιαστη.
Υπήρχε φυσικά ο εξαιρετικός Christopher Nolan, ένα παντοδύναμο brandname και μία πλούσια παραγωγή που εγγυόταν το ότι το ‘The Dark Knight’ θα γινόταν blockbuster.
Υπήρχε όμως και ένας πολύ ταλαντούχος ηθοποιός που μέσα από μία ιδιαίτερη διαδικασία κατάφερε να εκπληρώσει προσδοκίες και με την εξωπραγματική ερμηνεία του να γίνει σύμβολο της σύγχρονης pop κουλτούρας.
Την εικόνα του Heath Ledger ως Joker θα την βλέπουμε για καιρό ακόμα, όπως και ατάκες σαν το «Why so serious ?»…
Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που έχουν διαβάσει δεκάδες κόμικς του Batman, έχουν παρακολουθήσει δεκάδες επεισόδια του ‘Batman: The Animated Series’ και έχουν δει όλες τις ταινίες και τις σειρές του Batman, αλλά όταν ακούν “Joker” σκέφτονται πρώτα τον Heath Ledger. Αυτό νομίζω πως τα λέει όλα.
Δυστυχώς ο Heath Ledger δεν έζησε για να δει τον δικό του Joker να γράφει ιστορία.
Υπάρχει αρκετός κόσμος που πιστεύει ότι ο ηθοποιός στοιχειώθηκε τόσο πολύ από αυτόν τον ρόλο και την σκληρή προετοιμασία στην οποία υπέβαλε τον εαυτό του, που τελικά χάθηκε για πάντα στον κόσμο του Joker, με την υπερβολική αφοσίωσή του να τον οδηγεί τελικά στην παράνοια και στο τραγικό τέλος του…
Φυσικά το τι ακριβώς συνέβη δεν θα το μάθουμε ποτέ. Ακόμα όμως κι αν ζούσε ο Heath Ledger, σίγουρα δεν θα ήταν ο ίδιος άνθρωπος μετά από αυτήν την εμπειρία και τα όσα θυσίασε για αυτήν την ερμηνεία.
Πολλές φορές οι μεγάλες επιτυχίες κρύβουν και κάποιο μεγάλο τίμημα, και πολλές φορές τα σημάδια από τις δυσκολίες που ξεπερνάμε μένουν για πάντα μαζί μας, αλλάζουν κάποια στοιχεία στον χαρακτήρα και την προσωπικότητά μας και μαθαίνουμε να ζούμε μαζί τους.
Τις περισσότερες φορές «ό,τι δεν σε σκοτώνει σε κάνει πιο δυνατό», αλλά όπως λέει και ο Joker στην πρώτη εμφάνισή του στην ταινία, υπάρχουν και οι περιπτώσεις σαν τη δική του που:
Ό,τι δεν σε σκοτώνει σε κάνει απλώς πιο… παράξενο.
