Γράφει ο Τάσος -Κέρτις- Ζαννής
‘Control’ (2007)
Όταν ο Απόκοσμος Άγγελος της Post-Punk λύγισε…
*Για σένα, Ίαν. Σ’ ευχαριστώ για την παρακαταθήκη. Είναι σπουδαία. Αλήθεια.
35 χρόνια συμπληρώθηκαν την Δευτέρα, 18 Μαΐου από τον θάνατο του Ian Curtis και το ‘Control’ αφηγείται τη πορεία των Joy Division αλλά κυρίως τη ζωή του – από τα εφηβικά χρόνια και τον γάμο με την Debby, μέχρι την επιτυχημένη πορεία της μπάντας και τον απαγχονισμό του ίδιου στις 18 Μαΐου 1980.
Είχα πει ότι θα το κάνω. Και το έκανα. Μια ακόμα πρόκληση που έθεσα στον εαυτό μου και την έβγαλα εις πέρας. Ένα έργο για το οποίο είμαι απόλυτα περήφανος. Χωρίς να μου το ζητήσει κανείς. Από καθαρά προσωπικό ενδιαφέρον και θαυμασμό για τη συγκεκριμένη μουσική – για αυτή τη μουσική που κάνει τη ζωή μου πιο όμορφη, πιο αγνή, πιο ουσιαστική εδώ και 5 (και πλέον) χρόνια, όταν και αποφάσισα να αλλάξω ρότα στις μουσικές μου προτιμήσεις.
Βασιζόμενος πάντα στη ταινία αλλά και αντλώντας πληροφορίες από διάφορα άρθρα και (κυρίως) από το βιβλίο που έγραψε η Debby, ‘ΙΑΝ ΚΕΡΤΙΣ ΚΑΙ JOY DIVISION – Αγγίζοντας από απόσταση’. Το κείμενο ακολουθεί τη ταινία καρέ-καρέ και σε διάφορα σημεία εμπεριέχονται πληροφορίες από το βιβλίο για μια πιο ολοκληρωμένη άποψη για το άτομό του.
Περί… ‘Control’
Ο Anton Corbijn προσπάθησε να πει την ιστορία του Ίαν με μια κάποια πρωτοτυπία. Δεν ήθελε να ακολουθήσει τη πεπατημένη, παρουσιάζοντας δηλαδή με δραματικό ύφος ένα ήδη δραματικό(τατο) γεγονός. Ήθελε να πει κάτι περισσότερο. Ήθελε η ταινία να είναι γεμάτη από την ψυχή και την προσωπικότητα του τιμώμενου προσώπου. Ήθελε να τον ανακηρύξει ως ήρωα – όπως του αρμόζει.
Με πολλή αγάπη, κατανόηση και σεβασμό, η ταινία πραγματεύεται τη ζωή αυτού του νέου. Ενός νέου που δεν άντεξε τη μεταβίβαση από μια κοινωνική κατάσταση σε μια άλλη. Ο Σαμ Ράιλι αποδίδει πολύ παραστατικά τη φιγούρα του Ίαν και νομίζεις ότι αντιλαμβάνεται πλήρως τις διαστάσεις του χαρακτήρα που υποδύεται – ειδικά τις ρίζες της κατάθλιψής του.
Η θαυμάσια ασπρόμαυρη φωτογραφία, άλλο ένα υπέροχο τέχνασμα του Αντόν, αντιστοιχεί, λογικά, στο άχρωμο αστικό τοπίο της Βόρειας Αγγλίας του ’70 αλλά και στον τρόπο με τον οποίον έβλεπε ο Ίαν τη ζωή του. Η εικόνα ήρθε κι έδεσε με την ενδεικτική μουσική των Joy Division.
Το ‘Control’ είναι μια σεμνή αλλά αρκετά διεισδυτική βιογραφική ταινία, μια στοργική ματιά στη σύντομη ροκ ζωή ενός παθιασμένου τραγουδιστή. Το Control μιλάει για τον Ίαν. Και μιλάει χαμηλόφωνα και με σεβασμό.
* Ο Τόνι Νάταλ, κολλητός του Ίαν από μικρή ηλικία, δεν παραχώρησε το όνομά του στην ταινία κι έτσι ο φίλος του Ίαν λέγεται Νικ Τζάκσον.
Γνώρισε τον – εσωστρεφή και συνεσταλμένο – Ίαν (Αντί Προλόγου)
Ήταν διαφορετικός. Έγραφε για να εκφράσει τον πόνο, τη δυστυχία, τον φόβο. Τα τραγούδια του, απαισιόδοξα: μιλούσαν για θάνατο, βία, κοινωνική αποσύνθεση, αποξένωση. Η φωνή του, μπασοβαρύτονη και απόκοσμη. Η ποιητική του δεινότητα σου έδινε την εντύπωση πως ο ίδιος δεν ταίριαζε στις τυπικές απαιτήσεις της καπιταλιστικής κοινωνίας.
Η μοίρα του Ίαν άλλαξε ριζικά όταν τον Ιούλιο του 1976 παρακολούθησε μια συναυλία των Sex Pistols. Εκείνο το καλοκαιρινό βράδυ, αποφάσισε πως ήθελε να γίνει μουσικός. Συνάμα, ο έρωτας του χτύπησε την πόρτα κι αποφάσισε (λανθασμένα όπως φάνηκε κι όπως είπε αργότερα κι ο ίδιος) να παντρευτεί την Deborah Woodruff μόλις στα 19 του! Τα σύννεφα στον γάμο δεν άργησαν να φανούν. Λίγο αργότερα μάλιστα, έγινε και πατέρας.
Όμως αυτά τα όμορφα, ακολούθησε ένα άσχημο. Ο Ίαν διαγνώστηκε με επιληψία. Συμπτώματα κυκλοθυμίας και κατάθλιψης άρχισαν να παρουσιάζονται και η αγωγή έκανε ολοένα και πιο έντονη την εκδήλωσή τους. Πάλευε σθεναρά να ανταπεξέλθει σε όσα απάρτιζαν τη ζωή του: στη δουλειά (εργαζόταν ως υπάλληλος στην Υπηρεσία Αποκατάστασης εργαζομένων με ειδικές ανάγκες), το γκρουπ και την οικογένειά του.
Κι ενώ τα δύο πρώτα έβαιναν ιδιαιτέρως καλά, η ζωή στο σπίτι ήταν εντελώς διαφορετική. Όσο περνούσε ο καιρός γινόταν ολοένα και πιο απόμακρος προς την Debby, δίνοντας βάρος στη πορεία του συγκροτήματος παρά σ’ εκείνη και το παιδί τους. Σ’ εκείνο το σημείο είναι που ο Ίαν άρχισε να φανερώνει αδυναμία και έμπλεξε με Βελγίδα δημοσιογράφο ονόματι Annik Honoré.
Τα προβλήματα όμως συνεχίζονταν. Ο Ίαν, ψάχνοντας για διέξοδο ηρεμίας, παράτησε τη δουλειά του κι έτσι η Debby έπιασε δουλειά σε μπαρ για να βγουν τα προς το ζην. Όλα αυτά την ώρα που τα τουρ είχαν αρχίσει να αυξάνονται, τα οποία όμως αναγκαστικά αναβάλλονταν/ακυρώνονταν λόγω των σοβαρών θεμάτων υγείας του Ίαν.
Η σταδιακή κατάρρευσή του, καθώς η υγεία του έφθινε (με τις αγωγές απλά να τον κάνουν χειρότερα) και ο γάμος του διαλυόταν εξαιτίας της σχέσης του με την Annik, αποτέλεσαν βαρύ φορτίο για τον Ίαν. Έφτασε σε σημείο να μην ελέγχει τη ζωή του.
Μια μέρα πριν την έναρξη της περιοδείας των Joy Division στην Αμερική (γεγονός που θα τους απογείωνε ως μπάντα), ο Ίαν κρεμάστηκε στη κουζίνα του σπιτιού του στο Μάκλσφινλτ. Οι Joy Division δεν πήραν ποτέ την πτήση προς Αμερική. Αντιθέτως, την επομένη, διαλύθηκαν (όπως είχε προαποφασιστεί από το ξεκίνημα) και οι εναπομείναντες συστήθηκαν ως New Order.
Ο Ίαν είχε πετύχει τον στόχο του. Η αυτοκτονία του, τη στιγμή που η καριέρα του ήταν έτοιμη για απογείωση, του χάρισε μια θέση στην αθανασία της μνήμης – μια θέση δίπλα στο πάνθεον των μουσικών του ινδαλμάτων. Γιατί άλλωστε, είναι γνωστό πως εξιδανίκευε σταρ που πέθαναν στο αποκορύφωμα της καριέρας τους, όπως ο Jim Morrison, η Janis Joplin και ο (ηθοποιός) James Dean. Μάλιστα, τον γοήτευε η ιδέα να μη ζήσει πέρα από τα εικοσιτόσα χρόνια και τη κατάκτηση της δόξας.
Ο Ίαν Κέρτις πέθανε στις 18 Μαΐου 1980.
1. And… action
Η ταινία ξεκινά δείχνοντας τον Ίαν καθισμένο στο δωμάτιό του και από πάνω ακούγονται οι στίχοι του ‘Heart and soul’: “Existence. Well, what does it matter? I exist on the best terms I can. The past is now part of my future. The present is well out of hand.” Μια μικρή γεύση για το τι θα επακολουθήσει δηλαδή.
Αν και γεννημένος στο Όλντ Τράφορντ του Μάντσεστερ (και φαντάσου, υποστήριζε Μάντσεστερ Σίτι από μικρός!), ο Ίαν μεγάλωσε στο Μάκλσφιλντ μαζί με τους γονείς του, Κέβιν και Ντορίν, και τη μικρότερη αδερφή του, Κάρολ. Από μικρή ηλικία διάβαζε βιβλία, έγραφε ποιήματα και τραγούδια και αγαπούσε με έναν ιδιαίτερο τρόπο τη μουσική. Παράλληλα με τις πολύ καλές του επιδόσεις στο σχολείο, τρελαινόταν να ζωγραφίζει Ρωμαίους στρατιώτες και, επηρεασμένος από την Αρχαία Ελλάδα, ονόμασε τη πρώτη (σχολική) ποδοσφαιρική του ομάδα «Spartans».
Ο Τόνι Νάταλ κι ο Ίαν ταίριαξαν αμέσως κι έγιναν αχώριστοι φίλοι. Έκαναν τα πάντα μαζί. Έπαιζαν κλέφτες κι αστυνόμους και θαύμαζαν τους Who και τους Rolling Stones. Ο Ίαν πάντα λάτρευε τη δόξα και τη λαμπερή πλευρά της ζωής. Έπαιρνε τα χόμπι του πολύ σοβαρά και πάσχιζε να οργανώνει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο αυτό που είχε κατά νου. Έτσι, σχημάτισε το πρώτο του γκρουπ με τον Τόνι και άλλους δύο. Βέβαια δεν κράτησε πολύ, αλλά ήταν μια αρχή.
Ο Ίαν μπήκε σε μια καινούρια φάση της ζωής του, όταν πέρασε τις εισαγωγικές εξετάσεις του Λυκείου κι έγινε δεκτός στο Βασιλικό Λύκειο του Μάκλσφιλντ. Ο Τόνι είχε αποτύχει στις εξετάσεις και πήγαινε σε ένα τεχνικό λύκειο στην άλλη άκρη της πόλης. Μολονότι ήταν φίλοι τόσα χρόνια, άρχισαν να αποξενώνονται. Μπορεί να συμμετείχε συχνά στις «αποδράσεις» (φάρμακα και ουσίες), αλλά δεν μπόρεσε να υιοθετήσει μερικές από τις καινούριες μανίες του Ίαν.
Ο Τόνι είχε γνωρίσει την Ντέμπυ στη λέσχη νέων και την πάει στο σπίτι του Ίαν για να γνωριστούν. Η αλήθεια είναι ότι ο Ίαν διάλεγε εκκεντρικά ρούχα, φορούσε κάτι κακόγουστο (για την εκεί κοινωνία) και έβαφε τα μάτια του για να τραβάει τη προσοχή. Τη χαιρετά με ένα ευγενικό νεύμα (προσφέροντάς της ένα τσιγάρο με εκείνη να το αρνείται) αλλά δεν φαίνεται ιδιαίτερα εντυπωσιασμένος από τη καινούρια φίλη του Τόνι.
Το δωμάτιο του Ίαν θύμιζε κελί και μαρτυρούσε τη μινιμαλιστική του αντίληψη για τη διακόσμηση. Η συλλογή των δίσκων του ήταν προσεκτικά τοποθετημένη μέσα σε ένα χαρτοκιβώτιο και διατηρούσε κόλλες αναφοράς που έφεραν τον τίτλο «Ποιήματα» ή «Μυθιστορήματα» ή «Τραγούδια».
Καθώς Τόνι και Ντέμπυ φιλιούνται με πάθος, ο Ίαν κάθεται στο κρεβάτι του και καπνίζει, χωρίς να δείχνει τρομερό ενδιαφέρον για το τι συμβαίνει μπροστά του. Γενικά δώσ’ του ένα κρεβάτι, ένα τσιγάρο και έναν δίσκο του David Bowie. Έτσι θα είναι πλήρως ικανοποιημένος. Στις μουσικές του προτιμήσεις φυσικά ήταν οι Velvet Underground, ο Iggy Pop και οι Roxy Music.
Συχνά, Ίαν και Τόνι μετά το σχολείο, επισκέπτονταν σπίτια συνταξιούχων προσφέροντας «κοινωνικές υπηρεσίες». Για να κάνουν την επίσκεψη πιο ευχάριστη, ο Τόνι φλυαρεί με το ηλικιωμένο άτομο ενώ ο Ίαν πηγαίνει στη τουαλέτα και κλέβει ό,τι φάρμακο βρει. Το «Σιραζαπάν» συνταγογραφείται σε άτομα που πάσχουν από σχιζοφρένεια. Ανάμεσα στις παρενέργειές του συμπεριλαμβάνονται η υπνηλία, η ταραχή, η απάθεια και η θολή όραση. Δεν το σκέφτονται. Παίρνουν δύο ο καθένας!
Μοιάζοντας μεθυσμένοι, πηγαίνουν στο σπίτι όπου μένει η Ντέμπυ με τους γονείς της και κάθονται. Ο Ίαν και η Ντέμπυ πιάνονται χέρι-χέρι χωρίς να το δει ο Τόνι. Λίγο καιρό αργότερα, Ντέμπυ και Τόνι τα έσπασαν απότομα για άγνωστο λόγο.
2. Ίαν + Ντέμπυ = LOVE
Ο Ίαν ήταν φανατικός θαυμαστής του Μπάουι και είχε ήδη καταφέρει να μπει στα παρασκήνια σε μια συναυλία. Ο Μπάουι εμφανιζόταν στο Hard Rock του Μάντσεστερ και ο Ίαν συνοδεύει την Ντέμπυ στην είσοδο. Υποτίθεται θα ερχόταν κι ο Τόνι αλλά δεν ήρθε ποτέ. Εκεί της αποκάλυψε πως ο Τόνι συμφωνούσε με ό,τι γινόταν, με τον όρο ότι θα τη φρόντιζε. Τίμιος ο φίλος.
Η ζωή της Ντέμπυ έγινε πιο ενδιαφέρουσα και σοφιστικέ. Περνούσαν καλά μαζί κάνοντας, κατά καιρούς, μπέιμπι σίτινγκ. Ο Ίαν κατάφερνε να μοιράζει τη ζωή του ανάμεσα στο Βασιλικό Λύκειο και την Ντέμπυ. Την περίμενε πάντα και τη συνόδευε στη δουλειά και πάλι πίσω. Προσπάθησε και η Ντέμπυ να διατηρήσει τις φιλίες προ-Τόνι αλλά δεν κατάφερε και πολλά – κυρίως επειδή ο Ίαν τις απέρριπτε ασυζητητί. Είχε αρχίσει να ελέγχει τη ζωή της από πολύ νωρίς στη σχέση τους.
Όσο περνούσε ο καιρός, τόσο κι αυτοί οι δύο δένονταν ολοένα και πιο άρρηκτα. Δεν μπορούσε ο ένας χωρίς τον άλλον. «Είσαι δική μου», λέει ο Ίαν. «Ανεπανόρθωτα». Και του τη βαράει μια μέρα του Ίαν και της προτείνει να παντρευτούν. 1974 αρραβωνιάστηκαν, 1975 παντρεύτηκαν. Ο Ίαν ήταν 19, η Ντέμπυ 18. Μάλιστα. Ενδιαφέρον.
Εν τω μεταξύ, παρά τις πολύ καλές του επιδόσεις και στο Βασιλικό Λύκειο, ο Ίαν δεν έδειχνε μεγάλο ενδιαφέρον για τις σπουδές του. Το μόνο που τον ενδιέφερε ήταν να κάνει καριέρα στη μουσική σκηνή. Είχε αρχίσει να εργάζεται ως βοηθός στο Rare Records, ένα δισκάδικο στο Μάκλσφιλντ – διόλου άσχημα για πρώτο βήμα απογαλακτισμού. Παρόλα αυτά, παράτησε τη σχετικά σίγουρη δουλειά και έγινε δεκτός στο Υπουργείο Άμυνας του Μάντσεστερ. Η Ντέμπυ δούλευε στο Δημαρχείο του Μάκλσφιλντ.
Πληροφοριακά, το πρόσωπο του Ίαν στις γαμήλιες φωτογραφίες έλαμπε από ενθουσιασμό και προσμονή (μια έκφραση που χανόταν σταδιακά). Ήταν νέοι και πεισματάρηδες, θα διέψευδαν όλους εκείνους που προέβλεπαν ότι σύντομα θα χώριζαν.
Μετά από τον μήνα του μέλιτος στο Παρίσι, δεν είχαν βρει ακόμα σπίτι να μείνουν μαζί. Πρώτα τους φιλοξενούσαν ο παππούς και η γιαγιά του Ίαν στο Μάντσεστερ, ενώ λίγο καιρό αργότερα μετακόμισαν στο Τσάντερτον για τις πρώτες μέρες. Δεν τους πήρε πολύ καιρό να καταλάβουν ότι ο έγγαμος βίος δε θα ήταν τόσο άνετος όσο ήλπιζαν. Στο μεταξύ, η Ντέμπυ δούλευε στο Υπουργείο Περιβάλλοντος, στο ίδιο κτίριο με τον Ίαν, στο Μάντσεστερ.
Στη συνέχεια, αποφάσισαν ξαφνικά να εγκαταλείψουν το Τσάντερτον καθώς ήταν πολύ απομονωμένο και η κοπιαστική διαδρομή με το λεωφορείο για το Μάντσεστερ κάθε πρωί ήταν σκότωμα. Το σπίτι στην Μπάρτον Στριτ του Μάκλσφιλντ (αυτό που δείχνει και στην ταινία αμέσως μετά τον γάμο) ήταν ακριβώς αυτό που ήθελαν. Βέβαια, τα απογεύματα που είχαν ελεύθερο χρόνο τα περνούσαν χωριστά: στο ένα δωμάτιο η Ντέμπυ έραβε και στο άλλο ο Ίαν έγραφε στίχους συνεχώς με ένα τσιγάρο στο στόμα.
3. Οι Sex Pistols ενώνουν!
4 Ιουνίου 1976. Αυτή ήταν η μοιραία για τον Ίαν μέρα που κατάλαβε ότι ήθελε να ασχοληθεί όσο τίποτα άλλο με τη μουσική. Οι Sex Pistols εμφανίζονταν στο Μάντσεστερ και ο Ίαν ανυπομονούσε. Η Ντέμπυ έτρεχε πίσω του για να τον προλάβει και της εξήγησε ότι αυτό το συγκρότημα «μαχόταν επί σκηνής».
Στην ίδια συναυλία παρευρέθησαν και οι Peter Hook, Bernard Sumner και Terry Mason, οι οποίοι γνωρίζονταν από παιδιά και στο γυμνάσιο, έγιναν κολλητοί φίλοι. Κι ενώ ανέτειλε η εποχή της πανκ, αποφάσισαν να δημιουργήσουν μια μπάντα. Μόνο που τους έλειπε ένας τραγουδιστής κι ένας ντράμερ. Η επαφή έγινε και ο Ίαν ηγήθηκε του συγκροτήματος. Μετά από μια σειρά οντισιόν, καλύφθηκε και η θέση του ντράμερ από τον Stephen Morris.
[Η συγκεκριμένη συναυλία των Sex Pistols θεωρείται από τις πιο σημαντικές συναυλίες όλων των εποχών καθώς αυτή την παρακολούθησαν όλοι κι όλοι 40 άτομα, εκ των οποίων όμως, ήταν και μερικά άτομα που θα εξελίσσονταν σε τεράστια ονόματα στη μουσική βιομηχανία. Εκτός των μελών (πλην ενός) που θα δημιουργούσαν τους Joy Division, στη συναυλία ήταν και ο Pete Shelley (Buzzcocks), ο Morrissey (The Smiths) κι ο Mark E Smith (The Fall)]
4. Από Warsaw σε Joy Division!
Κι αφού συμπληρώθηκε το καρέ, έπρεπε να αποκτήσει κι ένα όνομα. Στην αρχή λέγονταν Stiff Kittens (προτάθηκε από τον μάνατζερ των Buzzcocks, Richard Boom) αλλά επειδή δεν άρεσε σε κανέναν, σύντομα αποφάσισαν να το αλλάξουν. Εμπνεόμενοι από το ‘Warszawa’ του Μπάουι, ονόμασαν τη μπάντα Warsaw. Όμως, προς αποφυγήν διενέξεων με την ήδη υφιστάμενη Λονδρέζικη πανκ-ροκ μπάντα Warsaw Pakt, αναγκάζονται να αναζητήσουν νέο όνομα. Έτσι, έπεσε στο τραπέζι το όνομα «Joy Division» (Μεραρχία της Χαράς), εμπνευσμένο από το μυθιστόρημα ‘House of dolls’. Σε αυτό το μυθιστόρημα, τα Joy Divisions περιγράφονται ως πτέρυγες σε στρατόπεδα συγκέντρωσης που χρησιμοποιούσαν οι Ναζί στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όπου διέμεναν πόρνες, οι οποίες ανέξοδα και υποχρεωτικά προορίζονταν να διασκεδάζουν τους Γερμανούς στρατιώτες. Προκλητικό αλλά αρκετά… πανκ.
Δεν είναι λίγοι αυτοί που κατηγόρησαν τη μπάντα για την επιλογή αυτού του ονόματος και οι… ψίθυροι περί νεοναζιστικών ιδεολογιών έδιναν και έπαιρναν. Πράγμα στο οποίο κάνει νίξη και η Ντέμπυ στη βιογραφία του Κέρτις.
Στις 29 Μαΐου 1977 ήταν η πρώτη εμφάνιση της μπάντας ως Warsaw στο Electric Circus, στο Μάντσεστερ. Στη λίστα με τις μπάντες ήταν και οι Buzzcocks. Ήταν όλοι τους αγχωμένοι. Συνέχισαν τις συναυλίες με ντράμερ τον Steve Brotherdale αλλά τα παιδιά αποφάσισαν ότι ήταν αδύνατον να συνεργαστούν.Οι Warsaw δεν ήταν ολοκληρωμένο γκρουπ. Ντράμερ έρχονταν και παρέρχονταν, καθένας με δικά του προβλήματα. Οι προσπάθειες του Τέρι Μέισον να μάθει ντραμς δεν απέδωσαν καρπούς κι έτσι «προήχθη» σε μάνατζερ. Ο Στιβ Μόρις ήρθε κι έδεσε με τους υπόλοιπους.
Οι Joy Division υπάρχουν κι επίσημα από τον Γενάρη του 1978. Ο Ίαν ήταν η κύρια φωνή της μπάντας, ενώ έγραφε και τους στίχους, επηρεασμένος από τον David Bowie και τον William Burroughs. Ο Μπέρναρντ έπαιζε κατά βάση κιθάρα και synths κατά την τελευταία περίοδο. Ο Πίτερ ήταν ο μπασίστας ενώ έκανε και φωνητικά κι ο Στίβεν ασχολούταν με τα ντραμς. Η πρώτη συναυλία που έδωσαν ως Joy Division ήταν στο Pips Disco του Μάντσεστερ, στις 25 Γενάρη 1978 (για την οποία πληρώθηκαν μόλις 60 λίρες!).
5. Το πρώτο EP και η νέα δουλειά του Ίαν
Με τον ερχομό και του Στιβ, η μπάντα έγινε μια ολοκληρωμένη «οικογένεια». Την ίδια στιγμή, η ζωή της Ντέμπυ και του Ίαν άρχισε να βελτιώνεται. Μάλιστα, ο Ίαν προσπαθούσε να βρει εργασία πιο κοντά στο σπίτι του. Δε θα μπορούσε να βρει κοντινότερη θέση απ’ αυτήν που του δόθηκε: την Υπηρεσία Αποκατάστασης εργαζομένων με ειδικές ανάγκες στο Μάκλσφιλντ! Ενδιαφερόταν προσωπικά για τους πελάτες του και έκανε το παν για να τους βρει μια απασχόληση. Αυτή η θέση αναμφίβολα ενίσχυε τη σπλαχνική πλευρά της προσωπικότητάς του.
Ο Ίαν πείθει την Ντέμπυ να πάρουν δάνειο ώστε να συγκεντρωθούν 400 λίρες για την ηχογράφηση και την κυκλοφορία αυτού που έμελλε να είναι ο πρώτος δίσκος των Joy Division. Ένας Θεός ξέρει πως την σκαπούλαρε.
Στις 3 Ιουνίου 1978, κυκλοφόρησε το πρώτο τους EP, ‘An Ideal for Living’, το οποίο απέσπασε καλές κριτικές. Ο πρώτος δίσκος εξελίχτηκε σε καθαρά «οικογενειακή» υπόθεση: ο Μπέρναρντ σχεδίασε το εξώφυλλο κι ο Στιβ φρόντισε για την εκτύπωση.
Ωστόσο, η εικόνα του εξωφύλλου (που παρουσίαζε ένα μέλος της νεολαίας του Χίτλερ να παίζει τύμπανο) πυροδότησε ακόμα περισσότερες συζητήσεις γύρω από το όνομα του γκρουπ κι έσπειρε ερωτηματικά για τις πολιτικές πεποιθήσεις των μελών του. Μπέρναρντ και Πίτερ είχαν δηλώσει πως εκείνη την εποχή τους απασχολούσε ιδιαίτερα το θέμα του ναζισμού.
Παράλληλα, ακολουθώντας την ταινία, ο Ίαν βρίσκει δουλειά σε μια κοπέλα, η οποία λίγες στιγμές αργότερα πέφτει κάτω και… γρυλλίζει. Έπασχε από επιληψία. Ο Ίαν μοιάζει ταραγμένος και πάει να της φέρει λίγο νερό. Αυτή η κοπέλα θα αποτελέσει αργότερα τον λόγο για τον οποίον ο Ίαν θα γράψει το ‘She’s lost control’.
6. Η συνάντηση με τον Τόνι Γουίλσον και η ανάμιξη του Ρομπ Γκρέτον
Και καθώς ο Τέρι Μέισον πάλευε ακόμα να κλείνει εμφανίσεις για το γκρουπ, το EP παρουσιάζεται στην εκπομπή «So It Goes» του (αρκετά γνωστού στη περιοχή) Τόνι Γουίλσον, ο οποίος το κουνάει… ενθουσιωδώς μπροστά στη κάμερα. Ωστόσο, δε φάνηκε τόσο ενθουσιασμένος ώστε να γνωρίσει το γκρουπ.
Μια μέρα, δύο Λονδρέζικες εταιρίες οργανώνουν στο Rafters τη λεγόμενη «Μάχη των συγκροτημάτων» (Battle of the bands) για νέα συγκροτήματα που ήταν στα ξεκινήματά τους. Εκεί βρίσκεται και ο Τόνι Γουίλσον, τον οποίον πλησιάζει και βρίζει ο Ίαν αγριεμένος μαζί με ένα γράμμα που έλεγε «Joy Division, you cunt». Όλα αυτά επειδή δεν τους έβγαλε στο γυαλί. Ο Τόνι ανταπέδωσε, όχι με βρισιές, αλλά λέγοντας ότι οι Joy Division θα ήταν η επόμενη μπάντα που θα παρουσίαζε. Αμέσως μετά ξεσπάει άγριος καβγάς μεταξύ Joy Division και Negatives διότι απέμενε χρόνος μόνο για ένα γκρουπ. Η αλήθεια είναι ότι υπήρχε ένα κοινωνικό χάσμα ανάμεσα στους Joy Division και τους υπόλοιπους. Δεν είχαν και πολλούς φίλους στον χώρο.
Πάντως, οι Joy Division έκαναν το δικό τους. Ανέβηκαν στη σκηνή πιο αποφασισμένοι από ποτέ και έπαιξαν το ‘Digital’ (συν άλλα δύο κομμάτια), με τον Τόνι από κάτω να φαίνεται ενθουσιασμένος (αν κρίνει κανείς από το… χοροπηδητό του!). Παράλληλα, προσέλκυσαν και έναν από τους DJ του Rafters εκείνη τη βραδιά, Ρομπ Γκρέτον (ήταν ήδη μάνατζερ άλλων συγκροτημάτων), ο οποίος σπεύδει να τους συγχαρεί για την υπέροχη εμφάνιση και τους προτείνει να τον προσλάβουν ως μάνατζερ. Συν ότι εγγυάται τη συνεργασία με δισκογραφική εντός ενός μήνα.
Έτσι κι έγινε. Το βρισίδι του Ίαν είχε θριαμβεύσει, παρά τον θερμό ανταγωνισμό που υπήρχε ανάμεσα στα μυριάδες γκρουπ που γεννιούνταν εκείνη την εποχή. Ο Ρομπ αναλαμβάνει ως μάνατζερ, ο Τόνι (ο οποίος κατείχε και μια δική του δισκογραφική, την Factory Records) δε ξεχνάει την υπόσχεσή του και οι Joy Division βγαίνουν για πρώτη φορά στην τηλεόραση με το ‘Transmission’! Στις 18 Μαΐου 1978, οι Joy Division υπογράφουν με τη Factory.
7. Ο Ίαν πάσχει από επιληψία
Στις 27 Δεκεμβρίου 1978, οι Joy Division πραγματοποιούν το ντεμπούτο τους στο Λονδίνο, στο Hope and Anchor. Ο Μπέρναρντ ήταν κρεβατωμένος με γρίπη εκείνη τη μέρα αλλά εν τέλει, κι αφού η εμφάνιση έπρεπε να γίνει πάση θυσία, τσουβαλιάζεται στο πίσω κάθισμα του αυτοκινήτου, τυλιγμένος σ’ έναν υπνόσακο. Για πρώτη τους εμφάνιση στο Λονδίνο, το Hope and Anchor ήταν απογοητευτικό. Μόνο 3 άτομα ήταν εκεί! Η απογοήτευση μετατρέπεται σε πικρία στο δρόμο της επιστροφής.
Ο Ίαν γκρινιάζει για τη συναυλία και για τον ήχο, κι ενώ στο πίσω κάθισμα ο Μπέρναρντ προσπαθεί να ζεσταθεί με έναν υπνόσακο, ο Ίαν αρπάζει τον υπνόσακο από το κεφάλι του και τον τυλίγει γύρω από το δικό του τόσο σφιχτά ώστε ο Μπέρναρντ δε μπορούσε να του τον πάρει. Τραβά ο ένας, τραβά κι ο άλλος και την αμέσως επόμενη στιγμή, ο Ίαν αρχίζει να γρυλλίζει, κάτι που ανάγκασε τον Στιβ (ο οποίος οδηγούσε) να σταματήσει στην άκρη του δρόμου. Αυτή είναι και η πρώτη αναγνωριστική επιληπτική κρίση του Ίαν.
Όταν πέρασε η κρίση, τον πηγαίνουν στο νοσοκομείο, όπου του ανακοινώνουν πως πάσχει από επιληψία. Ο γιατρός του δίνει τα εξής φάρμακα: carbamazepine, fenitone, tiagabine, oxcarbazepine, σε συνδυασμό με τα χάπια phenobarbitone. Τον συμβουλεύει να κοιμάται νωρίς και να μένει μακριά από το αλκοόλ. Οι παρενέργειες των παραπάνω φαρμάκων περιλαμβάνουν: εξανθήματα, υπνηλία, ίλιγγο, διπλή όραση, γαστρικές διαταραχές, πρήξιμο στα ούλα, ακμή, ναυτία, διανοητική σύγχυση, εμετό και διανοητική επιβράδυνση. Όλα αυτά τα ωραία.
Στο μεταξύ, οι κρίσεις του γίνονταν πολύ συχνές και τρομακτικά βίαιες. Τα υπόλοιπα μέλη το παίρνουν ψύχραιμα και συνεχίζουν σαν να μη συμβαίνει τίποτα. Ο Πίτερ έχει δηλώσει πως το πρόβλημα των Joy Division ήταν ότι κρατούσαν μια παγερή απόσταση στη σχέση τους κι έτσι, δε μοιράζονταν ευτυχισμένες στιγμές.
Ο Ίαν στην αρχή ήταν ειλικρινής γύρω από όλο αυτό, αλλά γρήγορα άλλαξε στάση. Γινόταν όλο και πιο εσωστρεφής και κυκλοθυμικός. Οι διαθέσεις του κυμαίνονταν από υπερβολική αβρότητα σε τυφλή μανία. Με τη φαρμακευτική αγωγή που έπαιρνε, αυτές οι ψυχολογικές μεταπτώσεις γίνονταν ακόμα πιο ακραίες. Τη μια στιγμή ήταν πανευτυχής, την επόμενη ήθελε να κλάψει. Ο Μπέρναρντ έχει δηλώσει πως τα χάπια τον έκαναν πιο δυστυχισμένο απ’ ό,τι η ίδια η ασθένεια και, εν τέλει, αυτά ήταν που τον σκότωσαν. Προσωπικά, το ‘χω σκεφτεί πολύ και μάλλον τείνω να συμφωνήσω (από αυτά που έχω διαβάσει κατά καιρούς).
8. She’s Lost Control (again)
Ο Ίαν ανάμεσα σε Ιανουάριο και Μάρτιο του 1979, έπαθε αρκετές ακόμα γενικευμένες κρίσεις σπασμών. Παράλληλα, ήταν ακόμα υποχρεωμένος να δουλεύει πλήρες ωράριο. Μια τυπική μέρα στη δουλειά, ο Ίαν μαθαίνει ότι η Κορίν (η κοπέλα που έπασχε από επιληψία), πέθανε. Μοιάζει συντετριμμένος γιατί την συμπαθούσε πολύ. Φαίνεται να τον επηρεάζει πολύ αυτό το τραγικό γεγονός. Πηγαίνει σπίτι και γράφει το ‘She’s Lost Control’, που έμελλε να γίνει το αγαπημένο μου κομμάτι. Ένα κομμάτι που μιλάει για την περιπέτεια της κοπέλας (αλλά και τη δική του, κατ’ εμέ) με την επιληψία, το οποίο, πάντα σε ζωντανές εμφανίσεις, θα έπαιζε σε πολύ πιο έντονο ρυθμό.
9. Τα όνειρα γίνονταν πραγματικότητα την Άνοιξη του 1979: η εγκυμοσύνη της Ντέμπυ και η κυκλοφορία του ‘Unknown Pleasures’
Εν τω μεταξύ, η Ντέμπυ μένει έγκυος, κάτι που ανακοινώνει περιχαρής ο Ίαν στους γονείς του αλλά αποκρύπτει από τα μέλη της μπάντας. Μια μέρα, κι αφού πηγαίνει σε μια εμφάνιση των Joy Division στο Λίβερπουλ και ο Ίαν της λέει πως θα έπρεπε να μένει σπίτι, η Ντέμπυ νιώθει ξαφνικούς πόνους και ο Ίαν τη μεταφέρει στο νοσοκομείο. Ο Ίαν έγινε πατέρας! Η Νάταλι ήταν μικροκαμωμένη, με το πρόσωπο και τα χέρια να είναι σαν του Ίαν σε μινιατούρα. Ο Ίαν μοιάζει εξαιρετικά ανήσυχος και βγαίνει έξω γιατί χρειάζεται απαραίτητα ένα τσιγάρο. Δε μπορεί να το πιστέψει! Η Ντέμπυ πιάνει δουλειά ως μπαργούμαν για να ενισχύσει τα οικονομικά της (τριμελούς πλέον) οικογένειας, καθώς ο Ίαν δε μπορούσε να τα καταφέρει και στις δυο δουλειές – έμεινε στο συγκρότημα.
Παράλληλα, την ίδια εποχή, ηχογραφήθηκε με επιτυχία και κυκλοφόρησε το πρώτο άλμπουμ των Joy Division, ‘Unknown Pleasures’. Παραγωγός του άλμπουμ ήταν ο Martin Hannett, ο οποίος κατάφερε να δημιουργήσει έναν μυστηριώδη και «ομιχλώδη» ήχο, που ταίριαζε άψογα με τους καταθλιπτικούς στίχους του Ίαν.
Δημοσιογράφοι και θαυμαστές φαίνονταν να είχαν μαντέψει την ανισορροπία του Ίαν πάρα πολύ γρήγορα – πάσχιζαν να αποκρυπτογραφήσουν τους στίχους του και ένιωθαν ότι η μελαγχολία του ήταν μπροστά στα μάτια τους. Οι κριτικοί είχαν αρχίσει να υπερτονίζουν τον χαρακτηριστικό χορό του πάνω στη σκηνή: ανέμιζε τα μπράτσα του και τίναζε σπασμωδικά τα πόδια του! Ο τρόπος που ενορχήστρωνε το ίδιο του το κορμί πάνω στη σκηνή μονοπωλούσε το θαυμασμό του κοινού.
10. Και ξαφνικά… Annik Honoré!
Κι ενώ η Ντέμπυ με τον Ίαν παλεύουν με τα οικονομικά τους ζητήματα, ένα νέο πρόσωπο έρχεται στην ιστορία για να ταράξει (περαιτέρω) τα νερά στη σχέση τους. Μετά από μια συναυλία, μια όμορφη κοπελίτσα ονόματι Ανίκ Ονορέ (η οποία δουλεύει για τη Βελγική Πρεσβεία ενώ παράλληλα γράφει και σε περιοδικό), μιλά με τον Ρομπ και κανονίζει συνέντευξη με τη μπάντα.
Αυτό που αξίζει να παρατηρήσει κανείς, εκτός από τα λόγια του Ίαν «μερικά τραγούδια δεν είναι φτιαγμένα για να είναι όμορφα» (ερωτηθείς αν η μουσική των Joy Division είναι όμορφη), είναι σίγουρα τα βλέμματα μεταξύ Ανίκ και Ίαν. Έκρυβαν κάτι μυστηριώδες, κάτι ερωτικό.
Η συνέντευξη τελειώνει, όλοι έχουν κοιμηθεί, εκτός από αυτούς τους δύο που μιλάνε για την Ντέμπυ και για τη ζωή στο Μάκλσφιλντ. Ο Ίαν παραδέχεται ανοιχτά πως ο γάμος του ήταν ένα λάθος και μετά κοιμούνται. Χμ. Κάτι ψήνεται.
11. Η περιοδεία στην Ευρώπη (με την Ανίκ) και η αλλαγή συμπεριφοράς προς την Ντέμπυ
Ο Ίαν έπαθε μόνο δύο κρίσεις σε διάστημα δύο μηνών κι έχει σχεδόν σταματήσει να μιλάει στη Ντέμπυ. Ο σύζυγος και ο πατέρας έχουν πάψει να υπάρχουν. Η Ντέμπυ δεν έχει καταλάβει ακόμα για το τι παίζεται με την Ανίκ, αν και τα σημάδια ήταν τόσο εξόφθαλμα. Το μόνο που ήξερε ήταν ότι «ρύθμιζε λεπτομέρειες της συναυλίας» (όπως ο ίδιος ο Ίαν της είχε πει) και ότι ήταν στρουμπουλή. Από τον Μπέρναρντ, πάντως, έμαθε πως φιγουράριζε ως δημοσιογράφος και μόνο παχουλή δεν ήταν.
Τον Ιανουάριο του 1980, ξεκινά η περιοδεία των Joy Division στην Ευρώπη. Η βαλίτσα του Ίαν είναι έτοιμη και η Ντέμπυ πετάγεται στο γωνιακό μαγαζί πριν φύγει. Βγαίνοντας, βλέπει ένα πουλμανάκι (δωδεκαθέσιο για την ακρίβεια, που οδηγούσε ο Τέρι Μέισον) να περνά από μπροστά της. Ο Τέρι έκοψε λίγο, σαν να σκόπευε να αφήσει τον Ίαν να την αποχαιρετήσει (αφού θα έλειπαν στην ηπειρωτική Ευρώπη για δέκα μέρες περίπου) αλλά ο Ίαν, με πρόσωπο πετρωμένο, απέστρεψε το βλέμμα και το αμάξι συνέχισε το δρόμο του, ενώ τα υπόλοιπα μέλη την κοιτούσαν. Και που να ‘ξερε ότι ετοίμαζε το έδαφος για να πάρει την Ανίκ μαζί του… Μάταια περίμενε ένα τηλέφωνο από τον Ίαν. Περνούσε καλά φαίνεται.
Η (κουραστική) περιοδεία έρχεται στο τέλος της και ο Ίαν γυρίζει σπίτι. Η Ντέμπυ τον αγκαλιάζει με όλη της τη δύναμη, εκείνος στέκεται απαθής και ανέκφραστος. Κάτι έχει αλλάξει μέσα του. Στο μεταξύ, η Ντέμπυ έψαχνε τρόπους για να προσελκύσει και πάλι τον Ίαν. Μια φίλη της, έκανε πάρτι για το καινούριο της σπίτι, κι έτσι έπεισε τον Ίαν να πάνε μαζί. Η απαθής στάση του Ίαν όση ώρα κάθεται με την Ντέμπυ και το μωρό, τα λέει όλα. Συν του ότι δεν μπορούσε να κρατήσει για πολύ τη Νάταλι στην αγκαλιά του γιατί φοβόταν μήπως πάθαινε κρίση και του έπεφτε!
Στο πάρτι ο Ίαν ήταν ασυνήθιστα συμπαθητικός. Έχει πια αρχίσει να χαράζει όταν πηγαίνουν σπίτι με τα πόδια. Τότε, ο Ίαν ξεστομίζει κάτι που προβλημάτισε τη Ντέμπυ. Αυτό που θέλει να ξεκαθαρίσει είναι ότι δε θα τον πείραζε αν η Ντέμπυ κοιμόταν με άλλον. Εκείνη δεν έδωσε μεγάλη σημασία και προχώρησε βουβή, πριν του πει πως, αν νιώθει έτσι, ίσως δε την αγαπάει πια. Κι έρχεται η δήλωση-βόμβα του Ίαν. «Δε νομίζω ότι σ’ αγαπώ». Φύγαν όλα!
Η Ντέμπυ ανοίγει το βήμα της και συνεχίζουν να περπατούν, ο ένας πίσω από τον άλλον, καθώς ακούγεται το υπέρτατο ‘Love Will Tear Us Apart’, οι στίχοι (και ο τίτλος) του οποίου λένε την πάσα αλήθεια. Πιο κατάλληλη στιγμή δε θα μπορούσε να παίξει. Ζήτημα αν ανταλλάσσουν μια κουβέντα στη διάρκεια της επόμενης εβδομάδας.
12. Η ανακοίνωση της περιοδείας στην Αμερική και το συναισθηματικό ξέσπασμα στο σπίτι
Ο Ίαν φεύγει για πρόβα και η Ντέμπυ τρέχει αμέσως στο δωμάτιό του. Δε μπορεί να πιστέψει ότι δεν την θέλει πια όπως τότε. Ήξερε ότι έπαιρνε τα φάρμακα κι επισκεπτόταν τακτικά τον γιατρό του, οπότε άρχισε να υποψιάζεται πως υπήρχε κάτι άλλο, άσχετο με την υγεία του, που προκαλούσε τις δραματικές αλλαγές. Κάνει φύλλο και φτερό τα πράγματά του μπας και βρει κάποια λογική εξήγηση. Βρίσκει μια τσάντα γεμάτη πεταμένα σημειωματάρια. Κάπου εκεί είναι και ένα με άγνωστο γραφικό χαρακτήρα. Έγραφε το όνομα Ανίκ Ονορέ και τη διεύθυνσή της. Κάλλιο αργά παρά ποτέ, Ντέμπυ μου.
Η κάμερα πηγαίνει στη πρόβα των Joy Division, την οποία διακόπτει ο Ρομπ για ένα πολύ ευχάριστο νέο. «Συμβαίνει πραγματικά, παιδιά. Μαζέψτε τα πράγματά σας, ετοιμαστείτε… Στις 19 Μαΐου πηγαίνουμε για δύο εβδομάδες στην Αμερική για τουρνέ». Ήταν ακριβώς ό,τι ήθελαν για να δημιουργήσουν ένα μεγάλο όνομα.
Βέβαια, γυρίζοντας σπίτι, ο Ίαν βρίσκεται αντιμέτωπος με τη Ντέμπυ, η οποία πλέον ξέρει. Η σκηνή που διαδραματίζεται στο σπίτι είναι από τις πιο έντονες της ταινίας (και σίγουρα της ζωής του). Η Ντέμπυ είναι η μόνη που μιλάει ενώ ο Ίαν την ακούει με σκυθρωπό βλέμμα και μετά ξεσπά σε λυγμούς. Όταν τελικά αποφασίζει να μιλήσει, της λέει πως την αγαπάει (την Ντέμπυ) και πως θα τελειώσει τη σχέση του με την Ανίκ.
13. Ηχογράφηση του ‘Closer’ (Μάρτιος, 1980)
Κι ενώ η προσωπική του ζωή γινόταν κομμάτια, η καριέρα του ακολουθούσε σταθερά ανοδική πορεία. Η φωνή του είχε βελτιωθεί. Είχε μια υποβλητική, αινιγματική χροιά, που προσέδιδε μια οξύτητα, ιδίως στα πιο αργόσυρτα τραγούδια.
Τον Μάρτιο, οι Joy Division οδεύουν προς Λονδίνο για την ηχογράφηση του δεύτερου άλμπουμ τους, με τίτλο ‘Closer’ (που δεν κυκλοφόρησε παρά δύο μήνες μετά τον θάνατο του Ίαν). Την παραγωγή αυτού, ανέλαβε ξανά ο Martin Hannett. Ο Ίαν ερμηνεύει το Isolation και μοιάζει κουρασμένος ενώ η Ανίκ τον κοιτάζει προβληματισμένη. Έμοιαζε υπνωτισμένος όλο το διάστημα που έγραφε τους στίχους και ήταν στα στούντιο για την ηχογράφηση. Μόνιμα κουρντισμένος και ευέξαπτος, ήταν σ’ άλλον κόσμο.
Όλοι οι στίχοι είναι καταθλιπτικοί. Ο Ίαν είχε αυτό το τρομερό κλειστοφοβικό συναίσθημα, ότι βρισκόταν σε μια δίνη που τον έπνιγε. Τα συναισθήματα και οι προθέσεις του, ήταν όλα εκεί μέσα. Και η τραγική ειρωνεία της υπόθεσης είναι ότι στο εξώφυλλο του άλμπουμ φιγουράρει ένας τάφος…
Πίσω στο Μάκλσφιλντ, η Ντέμπυ ένιωθε μοναξιά χωρίς τον Ίαν. Αλλά μια μέρα, δέχεται τηλεφώνημα από τον Ίαν, ο οποίος λέει «Της το είπα», εννοώντας ότι μίλησε με την Ανίκ και τα ξεκαθάρισαν(;). Η Ντέμπυ νιώθει πανευτυχής και νιώθει πως έχει ξανακερδίσει ως δια μαγείας τον άντρα της, ωστόσο, δε γνωρίζει πως αμέσως μετά το τηλεφώνημα, ο Ίαν φιλάει μες τη βροχή την Ανίκ και μένει μαζί της. Poor Debby…
14. Οι διαδοχικές κρίσεις έφεραν… απόπειρα αυτοκτονίας!
Οι Joy Division έδωσαν 4 συναυλίες μέσα σε 3 μέρες στο Λονδίνο (2, 3, 4 Απριλίου, 1980), οι οποίες, όπως φάνηκε, είχαν αντίκτυπο πάνω στον Ίαν. Οι ασυνήθιστες ώρες και η έλλειψη ύπνου αποσταθεροποίησαν την υγεία του και οι κρίσεις έγιναν ξανά ανεξέλεγκτες.
Ο Ίαν παθαίνει μια κρίση και βγαίνει στο Rainbow, κι έπειτα, φτάνοντας στο Moonlight, είναι ράκος αλλά καταφέρνει να βγει στη σκηνή. Δε μπορεί όμως να αποφύγει άλλη μία κρίση. Η κρίση στο Moonlight είναι ιδιαίτερα βίαιη, αλλά, ακόμα κι έτσι, το κοινό νομίζει ότι είναι μέρος της παράστασης. Ο Ίαν σωριάζεται κυριολεκτικά στη βάση της σκάλας που οδηγεί από το καμαρίνι στη σκηνή κι ο Τέρι Μέισον μαζί με τον Τουίνι, τον τεχνικό των Joy Division, τον μεταφέρουν εκτός σκηνής. Όλα αυτά υπό το βλέμμα της Ανίκ. Ο Ίαν ήταν τσακισμένος εκείνο το βράδυ, κι εκείνης δεν της καιγόταν καρφί. Αυτό μεγάλωνε την αμηχανία του επί σκηνής.
Μόλις τελειώνουν οι συνεχόμενες συναυλίες, τα υπόλοιπα μέλη των Joy Division γυρνούν σπίτι για το Πάσχα, αλλά ο Ίαν μένει στο Λονδίνο με την Ανίκ, όπου περνούν λίγο χρόνο μαζί συζητώντας διάφορα πράγματα. Η Ανίκ μάλιστα εκφράζει ξεκάθαρα τους φόβους της. Φοβάται μην τον ερωτευτεί. Λογικό, Ανίκ μου. Δε θες μπλεξίματα αλλά είσαι το τρίτο πρόσωπο στην ιστορία.
Ο Ίαν γυρίζει σπίτι του στις 7 Απριλίου, Δευτέρα του Πάσχα. Εκείνο το βράδυ, πηγαίνει στο δωμάτιο και ανακοινώνει στη Ντέμπυ πως πήρε υπερβολική δόση φαρμάκων. Η Ντέμπυ καλεί ασθενοφόρο και τον μεταφέρει στο νοσοκομείο για πλύση στομάχου. Ήταν περισσότερο σαν μια κραυγή για βοήθεια παρά απόπειρα αυτοκτονίας. Πρέπει να ένιωθε φοβερή μοναξιά, μια παραλυτική αδυναμία να επικοινωνήσει και να ακολουθήσει θεραπεία. Πόσο δυστυχισμένος πρέπει να ‘ναι κανείς για ν’ αποφασίσει ότι η ζωή είναι χειρότερη από το θάνατο…
Έχει αφήσει, μάλιστα, κι έναν φάκελο με ένα γράμμα, το οποίο λέει «Δεν υπάρχει λόγος να παλεύω πια, δώσε την αγάπη μου στην Ανίκ». Πώς να ένιωσε εκείνη τη στιγμή η Ντέμπυ…
Ο γιατρός τον αφήνει να φύγει αλλά δεν πάει σπίτι του, παρά στο εξοχικό του Τόνι. Στη Ντέμπυ ζητήθηκε να μην του τηλεφωνήσει γιατί χρειαζόταν ηρεμία. Ο άντρας, ο πατέρας του παιδιού της, είχε εξαφανιστεί κυριολεκτικά από τη ζωή της και δεν είχε τρόπο να έρθει σε επαφή μαζί του.
Κι ο ίδιος ο Ίαν έχει καταλάβει τι παίζει στη ζωή του. «Δεν θέλω να είμαι στην μπάντα πια. Ήταν το ‘Unknown Pleasures’. Ήμουν ευτυχισμένος (σ.σ. ένα άλμπουμ –κι ένα σινγκλ– ήταν η πραγματοποίηση των φιλοδοξιών του). Ποτέ δεν περίμενα ότι θα έπαιρνε τέτοιες διαστάσεις. Όταν είμαι πάνω και τραγουδάω, δεν καταλαβαίνουν πόσα πολλά δίνω, και πόσο με επηρεάζει. Τώρα θέλουν περισσότερα. Περιμένουν να δώσω παραπάνω. Και δεν ξέρω αν μπορώ. Είναι σαν να μη συμβαίνει σε μένα, αλλά σε κάποιον άλλο, παριστάνοντας εμένα. Τώρα πηγαίνουμε στην Αμερική. Δεν έχω πλέον τον έλεγχο. Δεν ξέρω τι να κάνω».
15. Η περιοδεία δεν σήκωνε αναβολές…
«Ήμουν τύφλα στο μεθύσι κι έκανα βλακείες» φέρεται να είπε ο Ίαν στα υπόλοιπα μέλη σχετικά με τη δόση που πήρε. 7 Απριλίου η απόπειρα του Ίαν, ωστόσο, την αμέσως επόμενη μέρα, είχε κανονιστεί η συναυλία στο Derby Hall. Ο Ρομπ επιμένει η συναυλία να δοθεί ακόμα και χωρίς τον Ίαν, ο οποίος στέκεται στα παρασκήνια ανίκανος να τραγουδήσει. Το συγκρότημα αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στο να βγει στη σκηνή και να ματαιώσει τη συναυλία.
Το κοινό αγριεύει όταν η μπάντα βγαίνει στη σκηνή αλλά χωρίς τον Ίαν, ο οποίος βγαίνει λίγο αργότερα, αντικαθιστώντας τον Alan Hempstall των Crispy Ambulance που είχε ορίσει ο Ρομπ. Το κοινό τσαντίζεται κι αρχίζει να πετάει πράγματα. Η μπάντα εγκαταλείπει τη σκηνή, αφού έσκασαν δύο μπουκάλια μπύρας στη σκηνή και οι Πίτερ και Τέρι Μέισον όρμησαν στο πλήθος. (Στην πραγματική συναυλία) 5 άνθρωποι μεταφέρονται στις πρώτες βοήθειες, μεταξύ των οποίων και ο τεχνικός των Joy Division, Τουίνι, που του άνοιξαν το κεφάλι μ’ ένα οδοντωτό βάζο.
Μόλις έχει τελειώσει ο σαματάς και ο Τόνι παρηγορεί τον Ίαν, θυμίζοντάς του τον χαμό που είχε γίνει στο Free Trade Hall, στο Μάντσεστερ, όταν ο Lou Reed αρνήθηκε να κάνει ανκόρ. Ο Τόνι βέβαια, δεν είχε ακόμα αντιληφθεί το βάθος και τη φύση της κατάθλιψης του Ίαν. «Όλα διαλύονται, έχω κάνει τους πάντες να με μισούν», τα λόγια του Ίαν. Είναι απελπισμένος.
(Μες τον Απρίλη ακυρώθηκαν αρκετές συναυλίες της μπάντας λόγω της ασταθούς υγείας του Ίαν. Στις 2 Μαΐου 1980, οι Joy Division έδωσαν αυτήν που έμελλε να είναι η τελευταία τους συναυλία, στο πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ. Η συγκεκριμένη συναυλία ηχογραφήθηκε και κυκλοφόρησε στον διπλό δίσκο Still, το 1981).
16. Η Ντέμπυ ζητά διαζύγιο και ο Ίαν αλλάζει το ένα σπίτι μετά το άλλο (Plus: το γράμμα στην Ανίκ)
Ο Ίαν μένει για ακόμη μια εβδομάδα με τον Τόνι και τη γυναίκα του, Λίντσεϊ. Κάθονται στο σαλόνι καπνίζοντας και ακούγοντας μουσική. Μόνο αυτό. Επί μία εβδομάδα. Επιστρέφει σπίτι μετά από λίγο διάστημα και συζητάει με την Ντέμπυ. Της λέει ότι θα φύγει για λίγο καιρό, θα μείνει σε μια μικρή παμπ στο Ντέρμπι. Της εξηγεί ευγενικά ότι χρειάζεται λίγο χρόνο μόνος. Η Ντέμπυ δέχεται.
Ύστερα πάει στον Ρομπ, όπου φέρνει μαζί και την Ανίκ. Έχουν μείνει απένταροι και ψάχνουν κάπου να μείνουν. Λίγες στιγμές αργότερα, χτυπά το τηλέφωνο. Είναι η Ντέμπυ που ψάχνει τρόπο να επικοινωνήσει με τον Ίαν. Ο Ρομπ, εν τέλει, της λέει ότι ο Ίαν βρίσκεται σπίτι του, μαζί με την Ανίκ. Του το κλείνει στα μούτρα. Η Ντέμπυ θέλει διαζύγιο.
Η Ανίκ παίρνει το τρένο για Λονδίνο, ο Ίαν πάει να μείνει με τον Μπέρναρντ και τη γυναίκα του για μια εβδομάδα. Είναι λιγομίλητος και θλιμμένος. Ο Μπέρναρντ είχε διαβάσει σε ένα βιβλίο σχετικά με τη παλινδρόμηση μέσω ύπνωσης, ότι, κάποιες φορές, αν έχεις προβλήματα στο παρόν, η παλινδρόμηση μπορεί να ξεκλειδώσει προβλήματα που συνέβησαν στη παιδική ηλικία ή, εφόσον πιστεύεις, σε μια προηγούμενη ζωή. Ο Ίαν ανταποκρίνεται στην ιδέα και βλέπει όλη τη ζωή να περνάει από μπροστά του.
Στο μεταξύ, μιλάει με την Ανίκ και αισθάνεται την ανάγκη να της γράψει ένα γράμμα. Έτσι και γίνεται. Ένα γράμμα που αποτυπώνει όλα του τα αισθήματα για εκείνη. Παράξενο βέβαια, που όλα αυτά τα γράφει για την Ανίκ και όχι για την Ντέμπυ.
Αγαπητή Ανίκ,
Ξέρω ότι εγώ εισβάλλω στη ζωή σου κι όχι εσύ στη δική μου. Ένιωθα ότι τα πράγματα ήταν πιο καθαρά στην αρχή αλλά τώρα τα βλέπω να γκρεμίζονται μπροστά στα μάτια μου. Πληρώνω ευχάριστα τα παλιά μου λάθη. Ποτέ δεν συνειδητοποίησα ότι ένα λάθος στη ζωή μου πριν από 4 ή 5 χρόνια, θα με έκανε να νιώθω έτσι.
Παλεύω μεταξύ αυτού που ξέρω ότι είναι σωστό στο μυαλό μου, και κάποιας στρεβλωμένης αξιοπιστίας, όπως φαίνεται μέσα στα μάτια των άλλων, που δεν έχουν καρδιά και δεν μπορούν να καταλάβουν τη διαφορά.
Είδα το ‘Apocalypse Now’ στο σινεμά. Δεν μπορούσα να πάρω τα μάτια μου από την οθόνη. Ο Μάρλον Μπράντο διάβαζε το ‘The Hollow Men’, τη πάλη μεταξύ της συνείδησης του ανθρώπου και της καρδιάς του, μέχρι τα πράγματα να ξεφύγουν από τον έλεγχο και να μην μπορούν να διορθωθούν ποτέ. Αξίζουν όλα αυτά στο τέλος; Υπάρχει κάτι άλλο; Τι υπάρχει πιο πέρα, τι έχει απομείνει;
Έχω το προαίσθημα ότι η επιληψία μου θα χειροτερέψει. Με φοβίζει. Είναι ψέμα να πω «Δε φοβάμαι πια». Οι γιατροί δεν μπορούν να κάνουν τίποτα παρά να δοκιμάζουν φάρμακα.
Ένιωσα ότι έπρεπε να στο πω αυτό, αν και μπορούσε να αλλάξει τα αισθήματά σου για μένα. Σε σκεφτόμουν συχνά, και προσπαθούσα να οργανώσω τη κατάστασή μας, σκεπτόμενος τα πράγματα που κάναμε. Εικόνες και σκέψεις θεριεύουν στο μυαλό μου. Μπροστά στα μάτια μου, συνέχεια, μέρα και νύχτα. Κι ενώ μερικά πράγματα είναι πέρα από τη κατανόησή μου, ξέρω ότι σ’ αγαπάω και θα σ’ αγαπάω για πάντα. Μέχρι να σε ξαναδώ, θα μου λείπεις με όλη μου τη καρδιά.
Με αγάπη, Ίαν.
17. Ο διαπληκτισμός με την Ντέμπυ και η αυτοκτονία
Η περιοδεία για την Αμερική πλησιάζει, κι ο Ίαν πάει να μείνει λίγο με τους γονείς του, οι οποίοι έχουν πληροφορηθεί για τα προβλήματα με τη Ντέμπυ. Η διαμονή με τους γονείς του και η ελάχιστη, αν όχι ανύπαρκτη, επαφή με τη Ντέμπυ του έκανε καλό, καθώς σε διάστημα 4 εβδομάδων, δεν έπαθε ούτε μία κρίση!
Ο Ίαν τηλεφωνεί στον Μπέρναρντ και του λέει ότι θα πάει σπίτι να μιλήσει στην Ντέμπυ. Ένιωθε την ανάγκη να της μιλήσει. Του είπε ότι θα ερχόταν τη Δευτέρα το πρωί στο αεροδρόμιο. Ακουγόταν απόλυτα ήρεμος κι ο Μπέρναρντ δεν ανησύχησε. Πού να ήξερε ότι αυτή ήταν η τελευταία φορά που μιλούσαν οι δυο τους…
Ο Ίαν φτάνει σπίτι, γεμίζει ένα ποτήρι με ουίσκι και βλέπει το ‘Stroszek’, μια ταινία του Βέρνερ Χέρτζοκ με κεντρικό ήρωα έναν Ευρωπαίο που ζει στην Αμερική και προτιμάει ν’ αυτοκτονήσει αντί να διαλέξει ανάμεσα σε δύο γυναίκες. Μάλιστα…
Η Ντέμπυ φτάνει τα ξημερώματα και τον αντικρίζει μπροστά της. Δεν μιλούν για αγάπη εκείνο το βράδυ. Την παρακαλάει να μην τον χωρίσει και της λέει ότι δε θέλει να την χάσει – αλήθεια είναι αυτό – αλλά ο ίδιος παραδέχεται ότι δεν μπορεί να αφήσει την Ανίκ. «Τότε, πήρες την απόφασή σου», απαντά η Ντέμπυ. Την επόμενη στιγμή, ο Ίαν τη διώχνει και της λέει ότι μέχρι το πρωί θα έχει φύγει.
Ο Ίαν μένει μόνος και βάζει να ακούσει το ‘The Idiot’ του Ίγκι Ποπ – το κομμάτι που ακούγεται στη ταινία είναι το ‘Get Out’ από τους New Order. Κατεβάζει τη φωτογραφία της Νάταλι από τον τοίχο, βγάζει και μια φωτογραφία του γάμου του με την Ντέμπυ από το συρτάρι, κι αρχίζει να γράφει ένα μακροσκελές, προσωπικό γράμμα. Με τα ίδια άκομψα κεφαλαία γράμματα που έγραφε και τους στίχους.
Θυμάται στιγμές του παρελθόντος και γράφει πως εύχεται να ήταν νεκρός αλλά όχι ότι έχει πρόθεση να αυτοκτονήσει. Αναφέρει τη κοινή τους ζωή με τη Ντέμπυ, τον ρομαντισμό, το πάθος της σχέσης τους, την αγάπη του για εκείνη και για τη Νάταλι και το μίσος(;) του για την Ανίκ. Οι σελίδες ήταν γεμάτες αντιφάσεις. Ακούγονται και οι πρώτοι στίχοι του ‘Twenty Four Hours’. Σ’ εκείνο το σημείο, πιο επίκαιροι από ποτέ. Ξαφνικά, μόλις σηκώνεται, παθαίνει κρίση και πέφτει στο χαλί του σαλονιού. Αποκοιμήθηκε εκεί.
Ξημερώνει.
Η Ντέμπυ φτάνει σπίτι και αφήνει τη Νάταλι στο αυτοκίνητο. Οι κουρτίνες είναι κλειστές αλλά διακρίνει το φως της λάμπας, που είναι ακόμα αναμμένη. Μπαίνει μέσα. Υπάρχει ένας φάκελος πάνω στο ράφι του σαλονιού. Πλησιάζει και τον βλέπει με την άκρη του ματιού της. Είναι γονατισμένος στη κουζίνα. Νιώθει ανακούφιση που είναι ακόμα εκεί. Το κεφάλι του είναι σκυμμένο, τα χέρια του ακουμπούν στο πλυντήριο. Στέκεται και τον κοιτάζει. Είναι τόσο ακίνητος. Τότε βλέπει το σκοινί. Το σκοινί από την απλώστρα είναι τυλιγμένο στον λαιμό του. Η κραυγή της Ντέμπυ είναι ανατριχιαστική. Ο Ίαν είναι νεκρός.
Η κάμερα τους δείχνει όλους συντετριμμένους και, κυρίως, τη Ντέμπυ με τη Νάταλι στην αγκαλιά, να μοιάζει ανήμπορη. Η ταινία κλείνει δείχνοντας το κρεματόριο του Μάκλσφιλντ, καθώς ακούγεται το ανατριχιαστικά συνδεδεμένο (για μένα) τραγούδι με τον Ίαν, το ‘Atmosphere’.
Η Ντέμπυ κι ο Ίαν παίρνουν αντίθετες κατευθύνσεις για τελευταία φορά. Ήταν 18 Μαΐου, 1980, δυο μέρες πριν την περιοδεία στην Αμερική.
18. Η επόμενη μέρα: η κηδεία και οι New Order
«α. Ασφυξία, β. Απολίνωση γύρω από το λαιμό. Ο αποθανών αυτοκτόνησε». Αυτό έγραψε η ιατρική γνωμάτευση. Πάντως, πολλά έχουν ειπωθεί για τους λόγους αυτοκτονίας του Ίαν: η κατάθλιψη από την επιληψία (και η αντίδραση των Αμερικανών επί τούτου στο επερχόμενο τουρ), τα προβλήματα στον γάμο του, ίσως και αυτή η ακατανίκητη επιθυμία του να μοιάσει στα είδωλά του, που πέθαναν σε μικρή ηλικία.
Στην κηδεία επικρατούσε εκκωφαντική σιωπή. Από τη μία η δριμύτητα της φωνής της μητέρας που έχασε το παιδί της κι από την άλλη τα ανέκφραστα και σαστισμένα πρόσωπα των υπόλοιπων μελών του γκρουπ. Ο Πίτερ και ο Μπέρναρντ δεν παρευρέθησαν, με τον πρώτο να έχει δηλώσει δημόσια πως θα μετανιώνει για όλη του τη ζωή που δεν ήταν εκεί να αποχαιρετήσει τον Ίαν.
Αλλά μετά τον Ίαν, τι; Οι Joy Division παύουν να ισχύουν ως μπάντα την επομένη της απώλειας του Ίαν (όπως είχαν συμφωνήσει). Είχαν αποφασίσει ότι θα συνεχίσουν, αλλά με διαφορετικό όνομα. Έτσι, τα 3 εναπομείναντα μέλη των Joy Division (μαζί με την Gillian Gilbert – γυναίκα του Στιβ), συστήνονται στο κοινό ως New Order και μια νέα εποχή μόλις αρχίζει.
Η απίστευτη χημεία μεταξύ των τριών λειτουργεί ευεργετικά και οι New Order γίνονται εκ των πιο επιτυχημένων και σημαινόντων συγκροτημάτων της δεκαετίας του ’80 και του ’90. Ο ήχος τους στις αρχές κινούταν σε ρυθμούς post-punk (σαφώς επηρεασμένοι από τον θάνατο του Ίαν), ωστόσο, στη συνέχεια στράφηκαν σε μια πιο χορευτική διάθεση με ηλεκτρονική μουσική.
Πωλούν πάνω από 20.000.000 δίσκους και εμπνέουν την τωρινή techno-rock σκηνή. Ωστόσο, τα προβλήματα δεν λείπουν. Κυκλοφορούν φήμες για μικροζήλιες, χρονοβόρους διαπληκτισμούς και γενική δυσαρέσκεια. Στις αρχές του ’90, Πίτερ και Μπέρναρντ δεν συμφωνούν σε τίποτα και το 1993 η μπάντα διαλύεται για λίγα χρόνια. Το 1998 επιστρέφει δριμύτερη.
Βέβαια, ο Πίτερ δηλώνει πως δεν μπορεί να συνεργαστεί με τον Μπέρναρντ και φεύγει από την μπάντα το 2007, δημιουργώντας τη δική του, ονόματι Peter Hook and The Light, στην οποία είναι και ο γιος του. Υπάρχει πάλι μια διακοπή το 2007 και από το 2011 συνεχίζουν κανονικά χωρίς εκείνον.
Σημειωτέον πως στα πρώτα 18 τους χρόνια ως New Order σπάνια έπαιξαν τραγούδια των Joy Division!
Όσον αφορά τώρα την Ντέμπυ, εκδίδει το ‘Touching from a distance’ (1995), βιογραφία του αποθανόντος συζύγου της, και το ‘So this is Permanence’ (σε συνεργασία με τον Jon Savage – 2014), καθώς μεγαλώνει μόνη της τη Νάταλι, η οποία έχει ασχοληθεί επαγγελματικά με την φωτογραφία (έχει μάτι η κοπέλα, ξέρει να συλλαμβάνει στιγμές) και προτιμά να μη συζητά για τον πατέρα της. Λογικά θα έπεσαν όλοι πάνω της καθώς μεγάλωνε και δεν το μπορούσε αυτό. Αυτό εικάζω.
Το φαινόμενο ‘Love Will Tear Us Apart’
Δε θα μπορούσε να μη γίνει ειδική μνεία σε αυτό το άσμα, οι στίχοι του οποίου θα στοιχειώνουν για πάντα τις ψυχές των πληγωμένων ανθρώπων. Ίσως είναι το πιο πολυσυζητημένο τραγούδι εκείνης της εποχής – κυρίως για το περιεχόμενό του (και τον τίτλο του). Σίγουρα πάντως, είναι το πιο γνωστό τραγούδι των Joy Division και είναι αυτό που αναγράφεται και στο μνημείο του Ίαν, στο Μάκλσφιλντ.
Η ιστορία της κυκλοφορίας είναι κάπως… περίεργη. Παρά το γεγονός ότι το τραγούδι γράφτηκε το 1979, δεν συμπεριλήφθηκε στο ‘Closer’ αλλά κυκλοφόρησε ως single 2 μήνες μετά τον θάνατο του Ίαν (18 Ιουνίου, 1980), φτάνοντας στο νούμερο 13 στα εθνικά τσαρτ. Αργότερα, εμφανίζεται και στη συλλογή ‘Substance’ (1988).
Το τραγούδι αναφέρεται ξεκάθαρα στα προβλήματα που αντιμετώπιζε ο Ίαν με τη Ντέμπυ. Η ειρωνεία στον τίτλο το κάνει ακόμα πιο επικό: ένα αίσθημα που έχει φτιαχτεί για να ενώνει ανθρώπους, αυτούς να τους χωρίζει και να τους κάνει κομμάτια (ξανά). Ο Ίαν σταμάτησε(;) να την αγαπάει μόλις μπήκε στη ζωή του η Ανίκ. Ούτε ο ίδιος αλλά ούτε και η Ντέμπυ κάνουν ουσιαστικές προσπάθειες για να σώσουν τον γάμο τους.
Οι ραγδαίες εξελίξεις που έτρεχαν στη προσωπική του ζωή, τον οδήγησαν να γράψει αυτό το κομμάτι, νιώθοντας, προφανώς, τύψεις που ερωτεύτηκε άλλη γυναίκα ενώ ήταν ήδη παντρεμένος. Είναι μάλιστα, κι από τις λίγες φορές που βλέπεις τον Ίαν να παίζει κιθάρα!
Γραμμένο τόσα χρόνια πριν, εξακολουθεί να ακούγεται, να αγγίζει, να αφορά. Ίσως γιατί πέρα από τις παρερχόμενες μόδες των καιρών, στο κέντρο τους στέκεσαι γυμνός εσύ, εγώ.
Και μια προσωπική εξομολόγηση (Αντί Επιλόγου)
Ήταν ένας μοναχικός, ταλαντούχος και πεσιμιστής ποιητής. Γνήσια πεσιμιστής. Οδήγησε τους Joy Division σε αχαρτογράφητες περιοχές της μουσικής. Άφησε πίσω του δύο άλμπουμ από τα πιο επιδραστικά στη σύγχρονη σκηνή, το ‘Still’ (1981) με ακυκλοφόρητα τραγούδια και ζωντανές εμφανίσεις και αυτό το ‘Love Will Tear Us Apart’ που μας κάνει κομμάτια κάθε φορά που το ακούμε. Άφησε πίσω του επίσης, μια γυναίκα κι ένα παιδί – το παιδί του. Τη Natalie Curtis. Που έχει μεγαλώσει πια, ολόκληρη γυναίκα έχει γίνει, και δεν επιθυμεί να μιλάει και πολύ για τον πατέρα της. Και έχει και τα ωχρά, γαλαζοπράσινα μάτια του Ίαν!
Τι άλλο ήτανε; Ήταν νέος με βάρος στους ώμους του, όπως λέει και το ‘Decades’, αυτός ο εντελώς θλιμμένος ύμνος που κλείνει το ‘Closer’. Η αγχόνη που ετοίμασε για τον εαυτό του ήταν η τελευταία πράξη στο αυτοκαταστροφικό του σχέδιο. Η αυτοκτονία του Ίαν ήταν μια επικύρωση – προσέδωσε μια σφραγίδα γνησιότητας στα γραφόμενά του. Οι Joy Division και ο περίγυρός του το αγνοούσαν, αλλά ο Ίαν μιλούσε για αυτοκτονία από την εφηβεία του ακόμα.
Στο πρώτο άλμπουμ βλέπω έναν νέο γεμάτο όνειρα και φιλοδοξίες, έτοιμος να γευτεί τις «Άγνωστες Απολαύσεις» της ζωής, έναν νέο που ψάχνει, αναζητεί, ελπίζει. Όμως το μόνο που ανακαλύπτει στον δρόμο του είναι πόνος, έλλειψη κατανόησης κι επικοινωνίας και σκοτάδι. Βαθύ σκοτάδι (Δες ‘Disorder’). Στο δεύτερο άλμπουμ βλέπω από τη μια συναισθηματική έκρηξη που (σαφώς) προκαλείται από τη συνειδητοποίηση της διάψευσης των ελπίδων, κι από την άλλη την απόλυτη ελεγεία της στερημένης μέλλοντος νεότητας (Δες ‘Decades’).
Αυτό που με συγκλονίζει και το σκέφτομαι συχνά είναι ότι, όλα αυτά τα έκανε όταν ήταν ακόμα σε μικρή ηλικία. Ήταν σχεδόν παιδί. Παντρεύτηκε 19 χρονών! 19 ΧΡΟΝΩΝ. Μέχρι τα 23 του χρόνια κατάφερε να εισπράξει πόνο και να γνωρίσει κάθε σκοτεινή πτυχή του εαυτού του, ώστε να καταλήξει στην απόφαση ότι δεν μπορούσε να συνεχίσει άλλο.
Ο Ίαν βίωνε, κατανοούσε και αποτύπωνε τη ζωή του με τέτοια ποιητική ενάργεια που δεν μπορείς να πιστέψεις ότι θα μπορούσε να το κάνει αυτό ένας τόσο νεαρός άνθρωπος, χωρίς να έχει προλάβει λίγο να ζήσει τη ζωή.
Αυτό που μας έδειξε ήταν ουσιαστικά η ωμή πραγματικότητα της καθημερινότητας, η απογοητευτική αλήθεια της ζωής, η ματαιότητα και το κενό της ύπαρξης, η αδυναμία επικοινωνίας. Ο Ίαν ήρθε αντιμέτωπος με την άβυσσο και το χάος που υπήρχε μέσα του, τραβώντας και τη κουρτίνα, όταν έφευγε από το σπίτι (και τα προβλήματα) του, και έδειχνε να έχει επιτύχει να καλύψει από τα μάτια των ανθρώπων την έρημο του πραγματικού.
Γιατί υπήρχαν δύο Ίαν: ο ένας που ήταν τραγουδιστής των Joy Division κι αυτός που μονοπωλούσε το ενδιαφέρον των δημοσιογράφων, κι ο άλλος, ο αληθινός Ίαν Κέρτις, που ήταν πληγωμένος, βασανισμένος και χαμένος. Ο Ίαν ή που θα αποχωρούσε από τη τέχνη ή από τη ζωή. Επέλεξε το δεύτερο.
Η ερημιά της ψυχής και του μυαλού του ήταν απέραντη. Πάλευε να βρει διέξοδο. Οι δρόμοι ήταν δύο. Ο ένας σε οδηγεί στη συνέχιση της τραγικής και μίζερης ύπαρξής σου και ο άλλος σε οδηγεί σε πρόωρο τερματισμό του μάταιου αυτού αγώνα. Θέλει ηρωισμό και θάρρος για να βαδίσεις είτε τον έναν δρόμο είτε τον άλλον. Ο Ίαν διάλεξε τον δεύτερο.
Στα της μουσικής και του σπουδαίου επιτεύγματος αυτής της μπάντας, ο Ίαν κατάφερε να επηρεάσει ένα σωρό καλλιτέχνες όπως τον Robert Smith των The Cure, τον Curt Cobain των Nirvana (ο οποίος και αυτοκτόνησε), τον κιθαρίστα των Red Hot Chili Peppers, John Frusciante, τους U2 (οι οποίοι έχουν γράψει και το ‘A Day Without Me’ για την αυτοκτονία του Ίαν), τους Radiohead, τους Editors, τους Interpol και πολλούς άλλους.
Οι μουσική των Joy Division ήταν μουντή, άγρια και μελαγχολική. Αντικατόπτριζε άψογα την εικόνα της γκρίζας πόλης του Μάντσεστερ. Υπήρχε οργή στη μουσική τους, αλλά και μια ζοφερή μοιρολατρία, μια άγρια παραίτηση. Αν οι Sex Pistols ήταν το πανκ της έντασης και της οργής, οι Joy Division ήταν το πανκ της μελαγχολίας και της λυρικότητας, δομημένο στους στίχους του Ίαν, με κύριο γνώρισμά τους τον καταθλιπτικό χαρακτήρα τους. Χρησιμοποίησαν την ενέργεια και την απλότητα της πανκ για να εκφράσουν πιο σύνθετα συναισθήματα. Η μουσική των Joy Division ήταν η παραδοχή του αδιεξόδου των καιρών – σηματοδότησαν το τέλος μιας εποχής.
Η κυκλοφορία του ‘Closer’ συνοδεύτηκε από μια έκρηξη συνειδητοποίησης για πολλούς φίλους του Ίαν. Οι προθέσεις και τα συναισθήματά του ήταν όλα εκεί, μέσα στους στίχους. Όσο ζούσε ήταν διφορούμενα, αλλά, εκ των υστέρων, όταν ήταν πια πολύ αργά για ν’ αλλάξει κάτι, όλα έρχονταν στο φως. Τόσο αισθαντική σύνθεση δεν μπορεί να ήταν τυχαία.
Το ‘Unknown Pleasures’ είναι στο σύνολό του ένα μνημειώδες έργο τέχνης, διαχρονικό και πολύτιμο. Είναι και θα είναι το αγαπημένο μου, γιατί και μ’ αυτό τους γνώρισα, πριν κάτι χρόνια. Αλλά για μένα, το ‘Closer’ είναι ο αποχαιρετισμός του Ίαν και η καλύτερη δουλειά των Joy Division. Μας σαγήνεψε, μας υπνώτισε με υποσχέσεις για επιτυχία. Κι αφού μας έδειξε πώς ήταν, μας πρόσφερε μια μικρή γουλιά πριν μας εγκαταλείψει στο χείλος του γκρεμού.
Δισκογραφία
Studio άλμπουμ
• Unknown Pleasures (1979)
• Closer (1980)
EP
• An Ideal For Living (1979)
Συλλογές
• Still (1981)
• Substance (1988)
• The Peel Sessions (1990)
• Warsaw (1994)
• Permanent (1995)
• Heart And Soul (1997)
• Joy Division: The Complete BBC Recordings (2000)
• Martin Hannett’s Personal Mixes (2007)
• Let The Movie Begin (2007)
• The Best Of Joy Division (2008)
Live άλμπουμ
• Preston 28 February (1999)
• Les Bains Douches 18 December (1979)
• Fractured Box (2001)
• Re – fractured Box (2004)
Μικρά αλλά σημαντικά
• Η Ανίκ πέθανε στις 3 Ιουλίου 2014. Το 2010, σε μια από τις σπανιότατες συνεντεύξεις που έχει δώσει, χαρακτήρισε τη σχέση της με τον Ίαν ως πλατωνική, παιδαριώδη και αγνή.
• Στην 35η επέτειο από τον θάνατο του Ίαν (18 Μαΐου 2015), ο Πίτερ Χουκ και το συγκρότημά του, οι The Light, θα παίξουν σε χρονολογική σειρά και τα 48 τραγούδια των Joy Division στην εκκλησία του Χριστού, στο Μάκλσφιλντ. Το live θα έχει την ονομασία «So this is Permanence» από το Twenty Four Hours (Closer) κι όλα τα έσοδα θα διατεθούν σε ένα ίδρυμα για την επιληψία και σε μια οργάνωση για τη διάσωση ιστορικών εκκλησιαστικών χώρων.
• Μια ομάδα οπαδών των Joy Division θέλουν να μετατρέψουν το σπίτι του Ίαν Κέρτις σε μουσείο αφιερωμένο στη σύντομη ζωή και το έργο του. Γι’ αυτό και ξεκίνησαν (Φεβρουάριος, 2015) μια online καμπάνια προκειμένου να συγκεντρώσουν χρήματα για την αγορά της κατοικίας.
Soundtrack
Από Joy Division ακούστηκαν: No Love Lost, Leaders Of Men, Digital, Transmission, Insight, She’s Lost Control, Candidate, Love Will Tear Us Apart, Isolation, Dead Souls, Disorder, Atmosphere, Shadowplay (από τους Killers).
Εκτός από Joy Division, ακούστηκαν:
- David Bowie – Drive-in Saturday
- Roxy Music – 2hb
- David Bowie – The Jean Genie
- Iggy Pop – Sister Midnight
- Sex Pistols – Problems (Live)
- John Cooper Clarke – Evidently Chicken Town
- The Buzzcocks – Boredom
- David Bowie – Warszawa
- Kraftwerk – Autobahn
- Velvet Underground – What Goes On
Επί του πρακτέου…
- Trailer: https://www.youtube.com/watch?v=7c2_B_cWK_M
- Control: http://streamcloud.eu/b9cd37z3gogf/Control_2007_.avi.html
- Joy Division (ντοκιμαντέρ): http://vidto.me/4ou796vyrxld.html
- 24 Hour Party People (μιλάει για την άνοδο και τη πτώση της Factory Records – με σαφή αναφορά στους
- Joy Division): http://streamcloud.eu/zftmzw78yjpu/349e1bfa00f5cb869c4cbe690beb783a.flv.html
- Joy Division – Under Review (ντοκιμαντέρ): https://www.youtube.com/watch?v=VCHTVIS7ul8
- Ian Curtis and Joy Division – The Late Show (BBC – ντοκιμαντέρ): https://www.youtube.com/watch?v=XUan7c4t6U4
- Joy Division To Happy Mondays – Factory Records Story (ντοκιμαντέρ): https://www.youtube.com/watch?v=gEtld2l2RkY