Η χθεσινή μέρα, 2 Δεκεμβρίου 2016, ήταν μία από τις λαμπρότερες της κλασικής μουσικής στη σύγχρονη εποχή. Όλα τα βλέμματα ήταν στραμμένα στην Αγία Πετρούπολη και στο Θέατρο Mariinsky, όπου ο μαέστρος Valery Gergiev και η ορχήστρα του θεάτρου εκτέλεσαν τον «Επιτάφιο» (‘Funeral Song’ ή ‘Chante funèbre op.5’) του Igor Stravinsky για μόλις δεύτερη φορά στην ιστορία, καθώς οι παρτιτούρες του έργου θεωρούνταν χαμένες για 106 (!) χρόνια.
Ο Stravinsky αποτέλεσε έναν από τους σημαντικότερους κλασικούς συνθέτες του 20ού αιώνα, παρουσιάζοντας ένα πολύπλευρο έργο που πολλές φορές δίχασε την κοινή γνώμη, όμως η επίδρασή του στη μουσική ήταν πάντα αδιαμφισβήτητη.
Πριν από το πιο διαδεδομένο του έργο, το «Πουλί της Φωτιάς» (‘The Firebird’ – 1910) ο Stravinsky έγραψε το πένθιμο και σκοτεινό ‘Funeral Song’ τον Ιούνιο του 1908, στο άκουσμα της είδησης του θανάτου του δασκάλου του, Nicolai Rimsky-Korsakov.
Ο Rimsky-Korsakov, επιδραστικός συνθέτης και γνωστός ως μέλος της «Ομάδας των Πέντε» (μαζί με τους Balakirev, Cui, Mussorgsky και Borodin) δίδασκε στο Κονσερβατόριο της Αγίας Πετρούπολης και υπήρξε μουσικός μέντορας του Stravinsky, ενώ προς το τέλος ανάμεσά τους αναπτύχθηκε και προσωπική φιλία.
Η σύνθεση του δωδεκάλεπτου συμφωνικού αυτού έργου από τον Stravinsky ολοκληρώθηκε πολύ σύντομα και έκανε πρεμιέρα τον Ιανουάριο το 1909 στο Κονσερβατόριο της Αγίας Πετρούπολης υπό τη διεύθυνση του Felix Blumenfeld. Αυτή έμελλε να είναι και η τελευταία εκτέλεση του έργου, καθώς μετά τις αναταραχές που βίωσε η χώρα, τη Ρωσική Επανάσταση του 1917 και τον εμφύλιο που ακολούθησε, όλοι θεωρούσαν το έργο χαμένο. Μέχρι και ο ίδιος ο Stravinsky έγραψε στα «Απομνημονεύματά» του το 1935:
Δυστυχώς, οι παρτιτούρες χάθηκαν κατά τη διάρκεια της επανάστασης.
Δεν θυμάμαι πλέον τη μουσική, όμως μπορώ να ανακαλέσω τη γενικότερη ιδέα της δουλειάς μου.
Ήταν σαν μία πομπή από solo όργανα της ορχήστρας, που άφηναν ένα-ένα τις μελωδίες τους ως στεφάνι στον τάφο του δασκάλου, υπό τη συνοδεία ψιθυριστών tremolos, ακριβώς όπως ακούγονται οι ταλαντώσεις από τις μπάσες φωνές μιας χορωδίας.
Μετά και τον θάνατο του Stravinsky τον Απρίλιο του 1971, όλοι θεωρούσαν το έργο χαμένο για πάντα, καθώς παρά τις αρκετές προσπάθειες ανεύρεσης που έγιναν μετά την πτώση της ΕΣΣΔ, καμία δεν τελεσφόρησε.
Όμως, ένα πρωινό του 2014, η μουσικολόγος Natalia Braginskaya δέχτηκε ένα τηλεφώνημα από την Irina Sidorenko, βιβλιοθηκάριο του Κονσερβατορίου της Αγίας Πετρούπολης, που την ενημέρωνε πως οι παρτιτούρες του έργου είχαν βρεθεί!
Μία ανακαίνιση του παλιού κτιρίου του Θεάτρου Mariinsky το 2014 έφερε στη επιφάνεια μία κρύπτη με φυλαγμένα έγγραφα, μερικά εκ των οποίων περιείχαν 83 ορχηστρικά μέρη από την πρώτη (και τελευταία) εκτέλεση του 1909.
Τα έγγραφα αυτά «επιβίωσαν» τους Τσάρους, τη Ρωσική Επανάσταση, την επίθεση των ναζιστικών στρατευμάτων, ακόμα και την κατάρρευση του Κομμουνισμού…
Η χθεσινή παράσταση στο θέατρο Mariinsky σήμανε την αρχή μιας σειράς από 25 παραστάσεις που θα δοθούν σε 16 διαφορετικές χώρες μέσα στο 2017 και το 2018.
Η ιστορική αυτή στιγμή μεταδόθηκε από τα Medici.tv και Mezzo σε live streaming, ενώ ένα εισαγωγικό βίντεο για το έργο μεταδόθηκε μέσω του καναλιού Mariinsky TV, με την ίδια τη Dr. Natalia Braginskaya.
Ολόκληρο το φυλλάδιο με τις παρτιτούρες του έργου θα κυκλοφορήσει μέσα στο 2017 από τον εκδοτικό οίκο Boosey & Hawkes, τον επίσημο εκδοτικό οίκο του Stravinsky.
Μπορείτε να δείτε on demand την παράσταση της Παρασκευής εδώ.
Αναλυτικά οι παραστάσεις του 2017/2018:
20/21 Ιανουαρίου
Lotte Concert Hall, Σεούλ
Seoul Philharmonic Orchestra/Markus Stenz
16 Φεβρουαρίου
Esplanade Concert Hall, Σιγκαπούρη
(Southeast Asian premiere)
Singapore Symphony Orchestra/Charles Dutoit
18 Φεβρουαρίου
Royal Concertgebouw Hall, Άμστερνταμ
NTR ZaterdagMatinee series
Netherlands Radio Philharmonic/Markus Stenz
19 Φεβρουαρίου
Royal Festival Hall, Λονδίνο
Philharmonia Orchestra/Esa-Pekka Salonen
24 Φεβρουαρίου
Auditorio Nacional de la Música, Μαδρίτη
Philharmonia Orchestra/Esa-Pekka Salonen
2 Μαρτίου
Théâtre des Champs-Elysées, Παρίσι
Orchestre Natoinal de France/James Gaffigan
6/7/11 Απριλίου
Symphony Center, Σικάγο
Chicago Symphony Orchestra/Charles Dutoit
18 Μαΐου
Tokyo Opera City, Τόκιο
Philharmonia Orchestra/Esa-Pekka Salonen
25 Μαΐου
Auditorium RAI, Τορίνο
Orchestra Sinfonica Nazionale RAI/James Conlon
31 Μαΐου, 2/3 Ιουνίου
Philharmonie, Βερολίνο
Berliner Philharmoniker/Sir Simon Rattle
29/30 Ιουνίου, 1 Ιουλίου
Sydney Opera House, Σίδνεϋ
Sydney Symphony Orchestra/Charles Dutoit
7/8 Σεπτεμβρίου
Grieghallen, Μπέργκεν
Bergen Philharmonic Orchestra/Edward Gardner
19/21 Οκτωβρίου
Konserthuset, Στοκχόλμη
Royal Stockholm Philharmonic Orchestra/Sakari Oramo
26/27 Οκτωβρίου
Gulbenkian Foundation, Λισαβόνα
Orquestra Gulbenkian/Lawrence Foster
8 Δεκεμβρίου
Grand Hall of the Kolarac Foundation, Βελιγράδι
Belgrade Philharmonic Orchestra/Hans Graf
17/19 Μαΐου 2018
DR Koncerthuset, Κοπενχάγη
Danish National Symphony Orchestra/Juanjo Mena
