Ένας από τους σπουδαιότερους Έλληνες μουσικούς και συνθέτες. Έντονα στρατευμένος και πολιτικοποιημένος.
Μελοποίησε Γιάννη Ρίτσο, Μάνο Ελευθερίου, Μπέρτολ Μπρεχτ, Βλαδίμηρο Μαγιακόφσκι, Άλκη Αλκαίο και Κώστα Τριπολίτη. Τραγούδια του ερμήνευσε η Μαρία Δημητριάδη, η Χαρούλα Αλεξίου, η Milva, ο Μανώλης Μητσιάς, ο Δημήτρης Μητροπάνος και ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου.
Με τις μελωδίες του σημάδεψε το πρόσωπο του ελληνικού έντεχνου τραγουδιού και εξακολουθεί να τοποθετείται έως σήμερα σχετικά με τα καλλιτεχνικά αλλά και πολιτικά ζητήματα της χώρας. Σήμερα, φιλοξενούμε στο RockRooster.gr τον Θάνο Μικρούτσικο.
-Τι ήταν αυτό που σας έκανε να αντιληφθείτε την κλίση σας στη μουσική;
Θυμάμαι ένα γεγονός το οποίο συνέβη πριν από 64 χρόνια και θα το χαρακτήριζα ως σημείο έναρξης της μουσικής μου περιπέτειας.
Μεγάλωσα σε μια αστική οικογένεια. Κοντά στο σπίτι της οικογένειας έμενε σε ένα άλλο σπίτι η θεία μου, η οποία ήταν μια μορφωμένη γυναίκα και καθηγήτρια μουσικής. Στο σπίτι της υπήρχαν τρία πιάνα με ουρά, τα οποία ήταν σκεπασμένα με κάποια σεντόνια.
Μέχρι τότε γνώριζα πως τα πιάνα αυτά δε λειτουργούσαν… Κάποια στιγμή βρέθηκα στο σπίτι της και για κάποιο ανεξήγητο λόγο μου είπε πως εκείνη τη μέρα θα άνοιγε το πιάνο μετά από πολλά χρόνια και θα έπαιζε κάτι για μένα.
Έπαιξε ένα κομμάτι του Σούμπερτ και με είδε τόσο εντυπωσιασμένο ώστε πήρε τα δάχτυλά μου και άρχισε να παίζει τη βασική μελωδία καθοδηγώντας με.
Την ηλεκτρική εκκένωση που αισθάνθηκα τότε, την αισθάνομαι ακόμα και τώρα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να αρχίσω να κάνω μαθήματα πιάνου και να στραφώ ολοκληρωτικά στη μουσική.
-Έχετε σπουδάσει μαθηματικά. Τι θυμάστε από τις σπουδές σας;
Την αγάπη για τα μαθηματικά την έλαβα από τον πατέρα μου που ήταν καθηγητής μαθηματικών. Θεωρούταν ο καλύτερος φροντιστής στην Πάτρα όπου μέναμε.
Έτσι, αποφάσισα να δώσω εξετάσεις για να μπω στο τμήμα μαθηματικών. Στο σημείο εκείνο σταμάτησαν προσωρινά οι μουσικές σπουδές και έδωσα βάση στην επιστήμη των μαθηματικών.
Μπήκα στο πανεπιστήμιο και από εκείνη τη στιγμή υπήρξε μια διαφορετική εξέλιξη. Σκεφτόμουν να κάνω κάποιο μεταπτυχιακό και να ακολουθήσω μια πιο ερευνητική πορεία. Τελικά, πήρα μια υποτροφία για εκτός Ελλάδας.
Όμως παρά τη σιγουριά που θα μου εξασφάλιζε αυτή η υποτροφία με ό,τι θα επακολουθούσε, προτίμησα το άδηλο μέλλον της μουσικής. Κάπως έτσι θυμάμαι την περίοδο των μαθηματικών και της εγκατάλειψής της από εμένα.
-Επηρέασαν τα μαθηματικά τη μουσική σας δημιουργία;
Υπάρχει μια θεώρηση την οποία υπερασπίστηκε αρκετά ο Ιάννης Ξενάκης ο οποίος ήταν αρχιτέκτονας, μαθηματικός και συνθέτης.
Σύμφωνα με τη θεώρηση αυτή, τα μαθηματικά είναι συνδεδεμένα με τη μουσική. Προσωπικά, τη θέση αυτή δεν τη θεωρώ ενδιαφέρουσα.
Προτιμώ μια πιο ουσιαστική σχέση μαθηματικών και μουσικής μέσα από την έννοια των δομών.
-Ξεκινήσατε ως ένας στρατευμένος συνθέτης μελοποιώντας Γιάννη Ρίτσο, Βλαδίμηρο Μαγιακόφσκι, Μάνο Ελευθερίου και Μπέρτολ Μπρεχτ. Τι σας έδινε το ερέθισμα για αυτές τις μελοποιήσεις;
Ο άνθρωπος που με επηρέασε περισσότερο στην μουσική μου πορεία δεν ήταν μουσικός, αλλά ποιητής και συγκεκριμένα ήταν ο Γιάννης Ρίτσος.
Ο Γιάννης Ρίτσος ήταν ο δάσκαλός μου. Τον γνώρισα, τον εκτιμούσα και τον αγαπούσα απεριόριστα. Είχαμε μια στενή επαφή και έναν αμοιβαίο σεβασμό. Με πίστεψε πολύ από την αρχή. Ο Ρίτσος μου είχε πει κάτι πολύ σημαντικό που το ακολουθώ ακόμα και σήμερα.
Να γράφω για ό,τι με καίει –είτε αυτό είναι κοινωνικός προβληματισμός, είτε ένα προσωπικό θέμα- και να προσέχω πάντα τη φόρμα που χρησιμοποιώ.
Τα θέματα για κάποιον δημιουργό είναι συγκεκριμένα. Η φόρμα, όμως, παίζει το μεγαλύτερο ρόλο. Και επίσης με συμβούλευσε να σέβομαι το παρελθόν και να κοιτάζω στο μέλλον.
-Τι αντίκτυπο δημιούργησε η κυκλοφορία του δίσκου ‘Ο Σταυρός Του Νότου’ πάνω σε ποίηση του Νίκου Καββαδία;
Αρκετοί καλοπροαίρετοι δημοσιογράφοι το αρνήθηκαν. Υπήρξε μια μεγάλη ομοφωνία από εκλεκτούς μουσικούς κριτικούς οι οποίοι αμφισβήτησαν το δίσκο.
Αυτό πήγασε λόγω της άποψης που είχαν οι περισσότεροι για τον Καββαδία. Θεωρούσαν πως ο Καββαδίας ήταν απλά ένας στιχοπλόκος ημερολογίου και όχι ένας μεγάλος ποιητής. Μπορεί να μίλαγε για τη ζωή των ναυτικών αλλά τα θέματά του ήταν πολυποίκιλα μέσα από το πεδίο της θάλασσας.
Διαπραγματευόταν πολλά μέσα από την ποίησή του. Όλα αυτά τα οποία όμως δεν είχαν γίνει αντιληπτά, πήραν μια άλλη πνοή μέσα από τη μελοποίησή μου. Αποκαλύφθηκε πως ο Καββαδίας είχε σχέση με τη θάλασσα αλλά ήθελε να πει κάποια άλλα πράγματα.
Αυτό που αποτελεί το βασικό θέμα του Καββαδία είναι –απευθυνόμενος στη νέα γενιά- να καταφέρει να ξεπεράσει τις δυνατότητές της. Χαρακτηριστικός στίχος το “χόρεψε πάνω στο φτερό του καρχαρία”.
Τελικώς, πέρα από τις απόψεις των ειδικών και την αμφιβολία του διευθυντή της Lyra, Αλέκου Πατσιφά, ο οποίος είχε πει χαρακτηριστικά πως μου έκανε δώρο την παραγωγή του δίσκου γιατί πίστευε πως δε θα πουλήσει, ο δίσκος έκανε μεγάλη επιτυχία έχοντας φτάσει σήμερα σε δύο εκατομμύρια αντίτυπα και αποτελώντας την πιο επιτυχημένη απόπειρα μελοποιημένης ποίησης πανευρωπαϊκά.
-Υπάρχουν σήμερα σπουδαίοι δημιουργοί;
Απολύτως… Όμως υπάρχουν κάποια στοιχεία που διαφοροποιούν τα πράγματα σήμερα σε σχέση με τις προηγούμενες δεκαετίες στο πεδίο της δισκογραφίας.
Τις παλαιότερες δεκαετίες υπήρχε η αίσθηση της καθολικότητας μέσα από μεγάλους δημιουργούς. Από τη δεκαετία του ’80 και μετά, λόγω κοινωνικοπολιτικών συνθηκών, εμφανίστηκε η ανάδυση και άλλων κοινωνικών στρωμάτων τα οποία προσπάθησαν να εκφραστούν με τον τρόπο τους.
Τη δεκαετία του ’90 και μετά, τα πράγματα διαμορφώθηκαν από τα ΜΜΕ τα οποία πια δεν δίνουν το βήμα στο έργο ενός νέου ανθρώπου.
Συγκεκριμένα δίνουν το βήμα σε ευτελή καλλιτεχνικά δημιουργήματα και άνθρωποι με αξία παραγκωνίζονται. Θα πρέπει να προσθέσω σε αυτό και την κατάρρευση της δισκογραφίας η οποία δε βοηθάει καθόλου την ανάδειξη νέων δημιουργών.
-Τι ρόλο επιτελεί η τέχνη στην κοινωνία;
Η τέχνη από τη στιγμή που πάτησε το πόδι του ο άνθρωπος στη γη αποτελεί το αποτύπωμά του.
Με την τέχνη μπορούμε να δούμε πώς ζούσαν οι άνθρωποι, πώς σκέπτονταν και τι προβληματισμούς είχαν.
Παρατηρούμε όμως στον 20ο αιώνα ότι η τέχνη απέκτησε και μια άλλη έννοια. Μέσα από τις διατυπώσεις της ομάδας γύρω από τον Μπέρτολ Μπρεχτ, φάνηκε ότι ο κόσμος δεν αλλάζει μέσα από την τέχνη, αλλά μέσα από την ανθρώπινη πρωτοβουλία.
Απλώς η τέχνη μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους να αποκτήσουν κριτική συνείδηση και σκέψη. Η τέχνη βέβαια σε περιόδους κρίσης, όπως αυτή που βιώνουμε και σήμερα, έχει και εμψυχωτικό χαρακτήρα. Δίνει κουράγιο και δύναμη στον λαό.
-Έχετε καταθέσει ένα μεγάλο έργο στη μουσική. Έχετε εκφραστεί ολοκληρωτικά;
Πέρα από όλα όσα έχω γράψει, πάντα έχω κάτι να πω. Η έμπνευση δεν στερεύει ποτέ.
-Πώς βλέπετε την πολιτική κατάσταση μετά από το δημοψήφισμα που προκήρυξε ο Πρωθυπουργός;
Εδώ που είχαν φτάσει τα πράγματα θεωρώ πως μία από τις λύσεις που υπήρχαν ήταν η ενέργεια του δημοψηφίσματος.
Ο Αλέξης Τσίπρας έφτασε σε ένα σημείο που ούτε μπορούσε να ακυρώσει τις προγραμματικές του δηλώσεις αλλά ούτε και να υποχωρήσει στους δανειστές.
Επομένως, προέβη σε αυτήν την ορθή πράξη. Ας κοιτάξουμε όμως τι ακριβώς αποκομίσαμε αυτά τα πέντε χρόνια…
Αυτά που ασκήθηκαν ως πολιτικές έστειλαν αδιάβαστους όλους τους Έλληνες. Το 25% των Ελλήνων ήταν άνεργοι, το 25% φτωχοποιήθηκαν, το 60% των νέων μπήκαν στην ανεργία και η μεσαία τάξη κατακερματίστηκε.
Αυτό το πράγμα ήταν μια ανθρωπιστική καταστροφή και η ισοπέδωση ενός ολόκληρου λαού. Δεν έπρεπε να συνεχιστεί. Θα σταματήσει αν ο ελληνικός λαός αμυνθεί στην τρομοκρατία, την προπαγάνδα και τα κόλπα που κάνει η ΕΚΤ. Ας πει το μεγάλο ΟΧΙ και το τραυματισμένο του αίσθημα ας βγει στην επιφάνεια.
Εδώ δε μιλάμε για εταίρους αλλά για μια άθλια ομάδα ανθρώπων που θέλουν να κάνουν τους πλούσιους λιγότερους και πλουσιότερους και τους φτωχούς περισσότερους και φτωχότερους.
Το ζήτημα δεν είναι παίξε-γέλασε ούτε για την Ελλάδα αλλά ούτε και για την Ευρώπη.
-Με ποιον δεν συνεργαστήκατε αλλά θα θέλατε να συμβεί;
Με τον Ερνέστο Τσε Γκεβάρα…
-Τι σας έρχεται στο μυαλό όταν ακούτε τα παρακάτω ονόματα;
Μάνος Ελευθερίου: ένας ποιητής που υποδύεται τον στιχουργό.
Γιάννης Ρίτσος: το απόλυτο άριστα ως άνθρωπος και ο καλλιτέχνης.
Άλκης Αλκαίος: σε μια ορισμένη περίοδο υπήρξε το άλλο μου μισό στο τραγούδι.
Κώστας Τριπολίτης: εξπρεσιονιστής, σιδερένιος και καίριος στιχουργός.
Λίνα Νικολακοπούλου: έφτιαξε πράγματα που αποτελούν κοινό αίσθημα μιας ολόκληρης γενιάς.
Οδυσσέας Ιωάννου: ό,τι υπερέχει στο στίχο τα τελευταία 15 χρόνια.
Βασίλης Παπακωνσταντίνου: τραγουδιστής παγκόσμιου διαμετρήματος.
Δημήτρης Μητροπάνος: η φωνή που έχει καταγραφεί στον Έλληνα.
-Κύριε Μικρούτσικε ευχαριστώ πολύ για την επικοινωνία μας.
Και εγώ σε ευχαριστώ πολύ.
